وقتى سخن از همکارى معدنى بین ایران و افغانستان مطرح می شود، باید دید در چنین همکارى طرف ایرانى چه به دست می آورد و چه از دست می دهد؟ ایران در زمینه دانش فنى معد ن از افغانستان توانمندتر است.
با نگاهى به تاریخچه تلاش براى توسعه فناوری هاى معدنى در افغانستان، می بینیم که در سال 1358 خورشیدى شوروى این کشور را اشغال کرد و بیشترین اکتشافات و مطالعات زمین شناسى که در افغانستان اتفاق افتاد نیز مربوط به همین دوره است.
شوروى هزینه بسیارى کرد تا ذخایر معدنى افغانستان را شناسایى کند، اما وقتى در ابتداى قرن 21 میلادى طالبان به افغانستان وارد شد، این داده ها را با استدلال کفر بودن از بین برد.
در این بین شمارى از مهندسان افغان تا زمان ورود امریکایی ها به افغانستان، از این داده ها محافظت و بعدها در مقابل دریافت پول، آنها را به امریکایی ها عرضه کردند، اما در کل فراز و نشیب هاى افغانستان در 40 سال اخیر و نبود امنیت سبب شد سرمایه گذار ی هایى که تاکنون از سوى سرمایه داران خارجى انجام شده مانند سرمایه گذارى چینى ها و هندى ها نتیجه بخش نباشد، ما نیز می توانیم از ذخایر افغانستان استفاده کنیم، مشروط بر آنکه امنیت تامین شود که در صورت تامین آن ایران نیز این توانمندى را دارد که نیروى متخصص را براى استخراج و بهره بردارى از معادن افغانستان تامین کند و با توجه به اینکه برخى مناطق ایران با افغانستان ویژگی هاى زمین شناسى مشترک دارند، ایران می تواند در این زمینه براى افغانستان موثر باشد، اما وقتى هن د و چین از افغانستان عقب نشینى می کنند، نشان از این است که سرمایه گذارى در افغانستان چشم انداز امیدوارکننده اى ندارد.
اکنون معدن سنگ آهن حاجى گک با ذخیره قطعی 1.8 میلیارد تن بزرگترین معدن سنگ آهن بکر آسیاست که در افغانستان دست نخورده باقى مانده است.
در نهایت دستیابى به مواد معدنى افغانستان ایده خوبى است، اما وضعیت امنیتى آن طورى نیست که بتوان بر آن تکیه کرد، خود من در بازدیدى که از معادن افغانستان در 3 و 12 سال گذشته داشتم براى حفظ امنیت از حفاظت دهى نیروهاى مسلح استفاده کردم، وقتى براى یک بازدید کارشناسى این چنین باید از افراد مسلح کمک بگیرید دیگر نمی توانید به پروژه بهر ه بردارى فکر کنید، مگر اینکه دولت افغانستان تضمین هاى لازم براى تامین حفاظت از مهندسان و کارشناسان ایرانى را بدهد.
کیوان جعفر ىطهرانى
* رییس امور بین الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران
منبع: روزنامه گسترش صمت
