ژاپن از جمله کشورهای صنعتی است که توانسته در مدت کمتر از نیم قرن خود را به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فولادی جهان تبدیل کند.
فولادسازانی همچون نیپون استیل، کوبه استیل، سومیتومومتال، کاوازاکی استیل و میتسوبیشی استیل که درواقع تامین‌کننده اصلی فولاد ژاپن محسوب شده و هرکدام نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد این کشور صنعتی ایفا می‌کنند. اینکه چرا و چگونه ژاپنی‌ها توانسته‌اند در این مدت کوتاه خود را به بالاترین سطح از اقتصاد صنعتی برسانند، موضوعی است که نیاز به بررسی و تجزیه و تحلیل اقتصاددانان بزرگ دارد اما آنچه مسلم است یکی از مهم‌ترین دلایل رشد اقتصادی صنعتی ژاپن را باید در استفاده از فرصت‌ها جست‌وجو کرد؛ فرصت‌هایی که به نظر می‌رسد حتی مسابقات ورزشی همچون المپیک ۲۰۲۰م نیز در آن سهم قابل توجهی داشته و خواهند داشت.
برنامه تولید فولاد ژاپن
ژاپن، دهمین کشور پرجمعیت جهان با جمعیتی بالغ بر ۱۲۷ میلیون نفر، بعد از چین تعیین‌کننده‌ترین نقش در بازار مصرف سنگ‌آهن و تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده است. تعداد کل افراد شاغل در صنعت تولید فولاد ژاپن اندکی بیش از ۱۹۵ هزار نفر است. به عبارت دیگر، از هر ۶۵۰ نفر، یک نفر در صنعت تولید فولاد ژاپن شاغل است.
تعداد کل کارخانجات فولاد ژاپن از جمله تولیدکنندگان فولاد خام، نورد و ورق‌سازی به ۱۱۹ واحد می‌رسد. ژاپن مشابه چین درصدد خارج کردن کارخانجات فولادسازی کوچک خود از مدار تولید و تمرکز روی کارخانجات فولاد بزرگ مقیاس با ظرفیت بالای ۵ میلیون تن و به‌ویژه بالای ۱۰ میلیون تن در سال است.
برنامه واردات سنگ‌آهن ژاپن
فولادسازان ژاپنی در طول ۳ ماهه اول سال ۲۰۱۴م (ژانویه، فوریه و مارس)، ۳۳ میلیون ۹۰ هزار تن سنگ‌آهن وارد کردند. در ماه آوریل حجم واردات حدود ۹درصد افزایش یافت و به ۱۱ میلیون و ۷۸۰ هزار تن رسید. در طول ماه‌های پنجم تا هشتم میلادی (می، ژوئن، جولای و آگوست) دوباره حجم واردات سنگ‌آهن کاهش یافت و به مجموع ۴۴ میلیون و ۶۲۰ هزار تن رسید. در طول ماه سپتامبر واردات سنگ‌آهن با افزایش حدود ۱۰ درصدی به ۱۱ میلیون ۹۰۰ هزار تن رسید. بااحتساب اعداد ذکر شده در بالا ژاپن در طول ۹ ماهه اول امسال میلادی در مجموع ۱۰۱ میلیون و ۳۹۰ هزار تن و یا به عبارتی بطور متوسط ماهیانه ۱۱ میلیون ۲۶۵ هزار تن سنگ آهن وارد کرده است.
طبق برنامه‌های از پیش تعیین شده ژاپن تا پایان سال ۲۰۱۴م ۱۳۸ میلیون تن سنگ آهن وارد می‌کند. به عبارت دیگر در ۳ ماهه پایانی سال ۲۰۱۴.م حجم واردات سنگ‌آهن ژاپن افزایش یافته و به‌طور متوسط ماهانه به ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن خواهد رسید. شاید این تغییرات قابل توجه نباشد ولی حاکی از تاثیر کم نوسانات بازار چین روی بازار فولاد و سنگ آهن ژاپن است.
تاثیر تعیین‌کننده ژاپن روی قیمت حمل کشتی‌های فله بر سنگ‌آهن
بین ۱۰ تا ۱۳ درصد از بازار حمل کشتی‌های فله بر سنگ‌آهن متاثر از بازار ژاپن است از این رو ژاپن نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین قیمت حمل دریایی محموله‌های سنگ‌آهن ایفا می‌کند. به‌ویژه در سال ۲۰۱۲.م که ژاپن به منظور صرفه‌جویی بیشتر در نرخ حمل دریایی (بالغ بر ۱۵ دلار در هر تن) بندر اویتا را برای پهلوگیری کشتی‌های ۴۰۰ هزار تنی واله‌مکس تجهیز کرد. هم‌اکنون نیز این کشتی‌های غول پیکر، سنگ آهن واله برزیل را به ازای نرخ تنی زیر ۱۰ دلار به بندر فوق حمل می‌کنند.
بازار مصرف فولاد ژاپن، حال و آینده
مشابه تمامی کشورهای دنیا، در ژاپن نیز بزرگترین بازار مصرف فولاد در درجه اول مسکن (Real Estate) و در اولویت دوم اتومبیل‌سازی است. در ۳ ماهه اول امسال میلادی وضعیت بازار مسکن و اتومبیل مناسب بود اما از اول آوریل ۲۰۱۴م قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به ناگهان این مبلغ از ۵درصد به ۸ درصد افزایش یافت که باعث رکود قابل توجهی در بازار خرید و فروش مسکن و اتومبیل شد به طوری‌که کارشناسان معتقدند این تاثیر تا اوایل سال ۲۰۱۵م نیز باقی خواهد ماند.
*کیوان جعفری طهرانی
*عضو هیئت مدیره و رئیس امور بین الملل انجمن تولیدکنندگان سنگ‌آهن
منبع: روزنامه گسترش صمت
