کیوان جعفری طهرانی در شانزدهمین کنفرانس فولاد و مواد خام چین که از ۲۱ تا ۲۳ سپتامبر (۳۱ شهریور تا ۲ مهر) در شهر دالیان چین برگزار شد، با اشاره به اینکه ایران به دنبال حذف عوارض صادرات گندله سنگ آهن و صادرات محصول با ارزش افزوده در زنجیره فولاد است، به سخنرانی مبسوطی پرداخت.
این سخنرانی ایرانی کنفرانس فولاد و مواد خام چین، در بخش نخست صحبت هایش به ظرفیت در زنجیره ارزش بالادستی فولاد پرداخت و به آماری در این زمینه اشاره کرد و گفت: براساس مستندات طرح جامع فولاد که توسط شرکت فولاد تکنیک ارائه شده است ظرفیت تولید کنسانتره در ایران در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۳۰.۳ میلین تن بود که عدد آن در سال ۲۰۱۵ به ۴۳.۶ میلیون تن افزایش یافت. همچنین در بخش ظرفیت سازی گندله ظرفیت از ۲۱.۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۴ به ۲۲.۷ میلیون تن ارتقا یافت.ظرفیت تولید آهن اسفنجی در بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ تغییر محسوسی نداشت و همان ۲۲.۳ میلیون تن باقی ماند اما در بخش ظرفیت شمش و محصولات فولادی رشد به چشم خورد چون ظرفیت تولید شمش از ۲۲.۵ میلیون تن ۲۳.۷ میلیون تن شد و محصولات فولادی از ۳۲.۲ میلیون تن به ۳۴.۱ میلیون تن رسید.
جعفری طهرانی به تولید بالادستی در زنجیره ارزش هم اشاره کرد و گفت: تولید سنگ آهن در بین سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ افت چشمگیری را مشاهده کرد و از ۵۶.۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ در ابتدا به ۴۵ میلیون تن و سپس در سال ۲۰۱۵ به ۳۵ میلیون تن کاهش یافت که دلیل این افت تولید را می توان کاهش قیمت جهانی سنگ آهن و تعطیلی بسیاری از واحدهای معدنی بخش خصوصی دانست. با این وجود در بخش تولید کنسانتره و گندله رشد تولید به ثبت رسید به گونه ای که تولید کنسانتره که در سال ۲۰۱۳ به ۲۴.۱ میلیون تن بود و در سال ۲۰۱۴ به ۲۵.۷ میلیون و در سال ۲۰۱۵ به ۳۱.۴ میلیون تن رسید و گندله که ۲۰.۷ میلیون تن بود در سال ۲۰۱۴ به ۲۱.۴ میلیون تن رسید و در سال ۲۰۱۵ تقریبا ۲۱.۵ میلیون تن شد. درحالی رشد تولید گندله و کنسانتره در کشور دیده شد اما در تولید DRI (آهن اسفنجی) تولید در بین سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ رشد را نشان داد و از ۱۵.۵ میلیون تن به ۱۷.۲ میلیون تن ارتقا یافت اما در سال ۲۰۱۵ مجددا تولید افت کرده و به ۱۶.۳ میلیون تن تنزل یافت.
وی به آمار ارائه شده از سوی ایمیدرو در مورد تولید چهار ماهه نخست سال ۹۵ در مقایسه با ۴ ماهه سال ۹۴ (مارس تا ژوئن) در زنجیره ارزش فولاد اشاره کوتاهی داشت و آنرا اینگونه تشریح کرد: تولید سنگ آهن در چهار ماهه نخست سال جاری (سال ۹۵) یعنی اواسط ماه مارس تا ژوئن ۲۰۱۶ میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۱۶.۵۵ درصدی داشته و ۲.۵۶ میلیون تن به بالغ بر ۲.۱۴ میلیون تن در ۴ ماهه امسال رسیده است.
علاوه براین، کنسانتره سنگ آهن همچنان رشد تولید داشته و این رشد ۱۵.۸۴ درصد بود. تولید کنسانتره از ۸.۲۹ میلیون تن در چهار ماهه نخست سال جاری (سال ۹۵) یعنی اواسط ماه مارس تا ژوئن ۲۰۱۶ میلادی به ۹.۶ میلیون تن رسیده است. همچنین تولید گندله از ۷.۹۳ میلیون تن حدود ۷.۸۹ میلیون تن شد و افت ۰.۳۷ درصدی را به ثبت رساند. تولید آهن اسفنجی رشد ۳.۹ درصد را تجربه کرد و از ۵.۲۹ میلیون تن به ۵.۴۹ میلیون تن رسید و اما در بخش تولید شمش و محصولات فولادی افت تولید به چشم خورد. تولید شمش ۳.۳۳ درصد کاهش داشت و به ۴.۷۵ میلیون تن رسیده و محصولات فولادی از ۳.۶۳ میلیون تن، ۳.۳۵ میلیون تن شده بود.
رئیس امور بین الملل انجمن سنگ آهن، صادرات سنگ آهن ایران به چین را از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ به واسطه افت قیمت های جهانی کاهشی عنوان کرد و گفت: ایران در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۲۳.۵ میلیون تن سنگ آهن به کشور چین صادر کرده بود که عدد آن در سال ۲۰۱۴ به ۲۰.۲ میلیون تن رسید و در سال ۲۰۱۵ به ۱۳.۵ میلیون تن سقوط کرد امسال هم تا ماه آگوست و ظرف مدت ۸ ماه ۱۰.۶ میلیون تن سنگ آهن از کشور به مقصد چین صادر شده که به دلیل بهبود تقاضا و قیمت های جهانی رشد صادرات را شاهد بودیم. متوسط قیمت هم به ترتیب از سال ۲۰۱۳، ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۸ ماهه ۲۰۱۶ به ترتیب ۱۰۶ دلار در هر تن، ۸۶ دلار در هر تن، ۴۴ دلار بر تن و در نهایت ۵۵ دلار بر تن برآورد شده است.
وی در بخش های بعدی سخنرانی خود آماری از تولید فولاد خام ایران از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ ارائه داد و تاکید کرد: تولید فولاد خام ایران که در این سال ها افزایشی بوده است و همانگونه که از چارت برمی آید تولید از ۶.۶ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ به ۱۶.۳۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته است. همچنین آمارهای صادراتی منتشر شده نشان می دهد صادرات در چهار ماهه نخست امسال (۹۵) رشد چشمگیر ۷۷ درصدی داشته و از ۱.۱۷ میلیون تن به ۲.۰۷ میلیون تن رسیده است.
براساس آماری از سوی فولاد تکنیک، ایران که تا سال ۲۰۱۳ یکی از واردکنندگان شمش فولادی در جهان محسوب می شد در سال ۲۰۱۵ واردات را به طور قابل توجهی به ۱۳۶ هزار تن کاهش داد و درمقابل به یکی از صادرکنندگان فولاد خام تبدیل شد و صادرات خود را به یک میلیون و ۷۹۵ هزار تن در سال ۲۰۱۵ رساند. علاوه براین، این شرکت پیش بینی کرده ایران در زمینه مصرف فولاد براساس طرح جامع فولاد باید از ۲۴.۴۱۵ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ به ۴۱.۴۷۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۵ برسد درحالی که مصرف واقعی در سال ۲۰۱۶ تقریبا ۲۰.۱۷۷ میلیون تن بوده و در سال ۲۰۲۵ برآورد می شود به ۳۳.۹۴۴ میلیون تن برسد. این اختلاف در واقع نشان می دهد در سال ۲۰۱۶ فاصله مصرف فولاد براساس طرح جامع درمقایسه با مصرف واقعی فولاد در سال ۲۰۱۶ که ۴.۲۳۸ میلیون تن بوده است در سال ۲۰۲۵ این اختلاف بیشتر شده و به ۷.۵۳۳ میلیوتن تن خواهد رسید به عبارتی از برنامه مصوب طرح جامع فولاد عقب تر هستیم.
جعفری طهرانی روند تقاضای جهانی سنگ آهن را تا سال ۲۰۳۰ با متوسط رشد ناخالص ۲ درصد پیش بینی کرد و گفت: برآوردهای موسسات بانکی و خدمات مالی نظیر HSBC نشان می دهد درحالی که در بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ تقاضای جهانی سنگ آهن در اقتصادهای توسعه یافته به استثنای چین از ۴۵۰ میلیون تن با شیب ملایمی به ۵۰۰ میلیون تن خواهد رسید که در مورد اقتصاد دوم جهان یعنی چین باید گفت، در سال ۲۰۱۰ که تقاضای جهانی سنگ آهن یک میلیارد تن بود و با شیب نسبتا تندی تا سال ۲۰۱۵ به یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تن رسید اما پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ این تقاضا با افزایش محدود ۵۰ میلیون تنی به یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تن برسد. به عبارتی چین برای مصرف سنگ آهن در ۱۴ سال آینده به حد اشباع رسیده است.
ایشان در ادامه به تحلیل تقاضای جهانی سنگ آهن در سایر اقتصادهای نوظهور دنیا پرداخت و افزود: در سال ۲۰۱۰ در حالی که تقاضای جهانی سنگ آهن در این کشورها حدود ۳۵۰ میلیون تن بود با شیب تندی تا سال ۲۰۳۰ این مقدار به ۱.۵ میلیارد تن خواهد رسید.
وی براساس برآوردهای گروه CRU که موسسه ای فعال در زمینه کسب و کار و تجارت در حوزه معدن و فلزات است تقاضا در بخش های مختلف سنگ آهن از سنگ آهن فاین و لامپ گرفته تا گندله تا سال ۲۰۲۵ را به شرح ذیل تفسیر کرد: از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۷ تقاضا برای سنگ آهن لامپ با شیب ملایمی افزایش پیدا کرده و سپس تا سال ۲۰۳۵ این تقاضا با شیب ملایم کاهش می یابد. در مورد سنگ آهن فاین از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۳۵ تقاضا ثابت است درحالی که در رابطه با گندله از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵ تقاضای جهانی با شیب ۲.۶ درصدی افزایش و سپس تا سال ۲۰۳۵ تقاضا ثابت خواهد بود نتیجه این که تا سال ۲۰۲۵ بیش ترین تقاضا در جهان در بخش گندله درمقایسه با سنگ آهن دانه بندی فاین و لامپ می باشد.
جعفری طهرانی ادامه داد: در سال ۲۰۱۰ در حالی که تولید سنگ آهن توسط تولیدکنندگان بزرگ استرالیا و برزیل شامل بی اچ پی بیلتون، ریوتینتو، واله، آنگلوامریکن و فورتسکیو نزدیک به تولید داخلی سنگ آهن چین بوده اما پیش بینی می شود تا سال ۲۰۱۸ تولید داخلی سنگ آهن چین به یک سوم کاهش یافته درصورتی که تولید غول های سنگ آهن استرالیا و برزیل ۵ برابر افزایش خواهد یافت. همچنین تولید جهانی سنگ آهن سایر کشورها به استثنای چین و غول های سنگ آهنی استرالیا و برزیل در حالی که در سال ۲۰۱۰ نصف تولید داخلی چین بوده در سال ۲۰۱۸ به ۷ برابر تولید داخلی چین می رسد که این خود نیز برابر یک سوم تولید غول های سنگ آهنی خواهد بود. نتیجه اینکه چین بیش ترین درصد کاهش تولید سنگ آهن در جهان را دارا می باشد و ترجیح خواهد داد سنگ آهن مورد نیاز را از منابع خارجی و از طریق دریا وارد کند.
این فعال بازار فولاد و سنگ آهن در ادامه سخنرانی خود که پیرامون چشم انداز سنگ اهن صحبت می کرد ۱۳ آیتم را به عنوان عوامل کلیدی که بازار سنگ آهن را تحت تاثیر قرار می دهند برشمرد و گفت:
۱- تحول آینده نفت و مواد خام
۲- تاثیر افزایش مازاد در ظرفیت فولاد
۳- رقابت ناعادلانه شرکت ها و کشورها
۴- تقاضای جهانی فولاد که ۲.۵ درصد رشد سالانه خواهد داشت درحالی که رشد تولید ناخالص داخلی ۳ درصد رشد خواهد کرد
۵- تقاضای فولاد چین با افزایش تمرکز بر روی صادرات در حال تحول است
۶- بازارهای نوظهور در خارج از مرزهای چین به ویژه در آسیا اهمیت فراوانی خواهند یافت
۷- جهان تا سال ۲۰۳۰ نیازمند ۳ میلیارد تن سنگ آهن خواهد بود که نرخ رشد ناخالص ۲ درصدی را باید دنبال کند
۸- بیش از ۵۰ درصد این میزان عرضه مازاد باید از طریق حمل دریایی تامین شود
۹- در حالی که در هفته گذشته شکاف قیمت زغالسنگ کک شو داخلی و وارداتی به چین از ۴۵ تا ۶۰ دلار (۳۰۰ تا ۴۰۰ یوان) در هر تن به ۱۵ تا ۲۲ دلار (۱۰۰ تا ۱۵۰ یوان) رسیده و این موضوع سبب شده پیش بینی شود در سه ماهه چهارم سال جاری میلادی صادرات فولاد چین مقرون به صرفه تر و رقابتی تر از سایر کشورها شود و انتظار نمی رود هیچ گونه کاهش حجمی در میزان صادرات این کشور دیده شود
۱۰- براساس اطلاعات دفتر آمار ملی چین تولید سنگ آهن چین در ماه آگوست نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۳.۳ درصدی داشته و به ۱۱۵.۱ میلیون تن رسیده است
۱۱- براساس اطلاعات دفتر آمار ملی چین محموله های سنگ آهن وارداتی به چین در ماه آگوست ۱۸.۴ درصد رشد داشته و به ۸۷.۷۲ میلیون تن رسیده است
۱۲- براساس اطلاعات دفتر آمار ملی چین تولید سنگ آهن چین در ۸ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۲.۳ درصدی داشته و به ۸۲۴.۷ میلیون تن رسیده است
۱۳- براساس اعلام موسسه BMI (عضو گروه FITCH) تولید سنگ آهن چین به ترتیب در سال جاری کاهش ۱۰ درصدی و در سال ۲۰۱۷ افت ۵ درصدی خواهد داشت. با این حال این افت تولید از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ کمتر شده و سالیانه به ۳.۸ درصد خواهد رسید
جعفری طهرانی درمورد پیش بینی قیمت ها در بازار سنگ آهن هم گفت: قبل و بعد از تعطیلات روز ملی چین (اول تا هفتم اکتبر) قیمت سنگ آهن عیار ۶۲ درصد استرالیا برای تحویل در بنادر چین بین ۵۴ تا ۵۶ دلار نوسان خواهد داشت اما در سه ماهه چهارم سال برخی فرصت ها در بازار سنگ آهن از بین رفته و شاهد کاهش قیمت ها تا ۵۰ دلار در یک دوره کوتاه مدت خواهیم بود. اما پس از آن نرخ ها تا ۵۵ دلار با یک تلرانس یک دلاری نوسان دارد. البته وجود شوک به بازار در این برهه ممکن است قیمت ها را به ۶۰ دلار (با تلرانس یک دلار) برساند و این موضوع دور از انتظار نیست. در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ و قبل از جشنواره طلایی سال نو چین (از ۲۷ ژانویه تا ۲ فوریه ۲۰۱۷)، قیمت ها به ۵۰ دلار (با مثبت و منفی ۲ دلار تغییر) رسیده اما پس از تعطیلات افزایش یافته و در محدوده ۵۳ تا ۵۷ دلار (میانگین ۵۵ دلار) نوسان خواهد داشت.
وی در خاتمه به بازار ایران بازگشت و اظهار داشت: ایران چهاردهیمن تولیدکننده برتر فولاد جهان است و در ماه آگوست ایران شاهد رشد ۸.۱ درصدی نسبت به آگوست ۲۰۱۵ در تولید فولاد خام بود. تولید فولاد در ۸ ماهه نخست سال جاری میلادی هم رشد ۵.۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.
ایران برنامه هایی برای توسعه ظرفیت صنایع بالادستی و پایین دستی و تکمیل زنجیره فولاد دارد تا به هدف ۵۵ میلیون تن در چشم انداز ۱۴۰۴ برسد البته تمرکز بر روی هر دو موضوع بازارهای داخلی و صادراتی عاملی برای دستیابی به حداکثر ارزش است.
جعفری طهرانی ادامه داد: صادرات فولاد ایران در چهار ماهه ابتدای سال ۹۵ هم رشد چشمگیر ۷۷ درصدی داشته و ایران در تلاش است به صادرات ۶ میلیون تنی فولاد تا پایان سال ۲۰۱۶ دست پیدا کند که ۲ تا ۲.۵ میلیون تن بیش تر از صادرات سال ۲۰۱۵ است.
ایران طبق برنامه ریزی های خود صادرات سنگ آهن در سه ماهه چهارم ۲۰۱۶ و سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ را ادامه خواهد داد اما از ابتدای سال ۹۶ (مارس ۲۰۱۷) صادرات سنگ آهن دانه بندی را متوقف کرده و تنها بر روی صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاتر همچون کنسانتره تمرکز خواهد کرد. همچنین ایران در تولید گندله خودکفا خواهد شد و نه تنها دیگر شاهد واردات گندله به کشور نخواهد بود بلکه با حذف عوارض صادراتی گندله از سال آینده تبدیل به یکی از صادرکنندگان این محصول خواهد شد.
ایران با صادرات نزدیک به ۵ میلیون و ۷۸۹ هزار و ۹۴۰ تن سنگ اهن در ۴ ماهه نخست سال ۹۵ حدود ۲۲۷.۲ میلیون دلار درآمد ارزی حاصل کرد درحالی که در همین مدت در سال گذشته تنها ۳ میلیون و ۴۱۹ هزار تن به ارزش ۱۲۱.۵ میلیون دلار بوده است و این به معنای به ترتیب رشد ۵۹ درصدی در وزن صادرات و ۵۳ درصدی در ارزش صادرات است.
در نهایت، ایران در ۴ ماهه ابتدایی امسال موفق به صادرات ۲ میلیون و ۵۱۹ هزار و ۸۷۰ تن به ارزش یک میلیارد و ۱۲۴ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار فولاد و محصولات فولادی شد که در مدت مشابه سال قبل یک میلیون و ۳۳۵ هزار و ۲۲۰ تن به ارزش ۸۲۶.۳ میلیون دلار بوده است که به ترتیب نشان دهنده رشد ۵۳ درصدی در وزن و ۷۳ درصدی در ارزش صادراتی می باشد.
