با توجه به اینکه موضوع بررسی مجدد FATF (کارگروه اقدام مالی علیه پولشویی) چند وقتی می شود که در دستور کار کشور قرار گرفته است. کارشناسان باور دارند که این مساله فرصتی را برای توسعه صادرات محصولات معدنی فراهم میکند. در واقع نپذیرفتن FATF فعالیت‌های مختلف را از حیطه اقتصادی بودن خارج می کند. برای مثال صنایع فولاد در حوزه صادرات بازارهای بزرگ رقابتی را از دست خواهند داد و بازارها روزبه روز برایشان کوچکتر و قیمتها نیز کمتر می شود. کارشناسان باور دارند با پذیرش FATF در فضایی کم هزینه تر و رقابتی تر می توان تولیدات معدنی را صادر کرد. با توجه به اینکه اکثر کشورها این ساز و کار مالی و قواعد و استانداردهای آن را پذیرفته اند ما نیز اگر بخواهیم با جامعه جهانی مراوده داشته باشیم ناگزیر از پذیرفتن این قواعد هستیم. البته پذیرش FATF در شرایطی به نفع ایران است که تحریمها نیز به تدریج کاهش یافته و حذف شوند.
*روشی که در دنیا متداول نیست
کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی سنگ آهن و فولاد با بیان اینکه مراودات بانکی تنگنای اصلی ما در تجارت بین‌الملل است به «جهان صنعت» گفت: نه تنها تجارت معدن و محصولات معدنی بلکه تجارت کلیه محصولات ایرانی با کشورهای دیگر به صورت نقدی انجام می‌شود. در این روش خریدار پیش پرداختی برای محصول می‌دهد و مابقی هم بعد از بارگیری کشتی تسویه کامل می‌شود.
این تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی سنگ آهن و فولاد تصریح کرد: این روش در دنیا متداول نیست؛ چراکه روشی سنتی با ریسک بالاست و موجب می‌شود خریداران محصولات ایرانی تعدادشان تنها به چند تاجر چینی، هنگ‌کنگی یا غیره محدود شود. به این ترتیب به دلیل تحریمها و مشکلات خاص آن، محصولات ایرانی خارج از سیستم بانکی و روال طبیعی دنیا معامله می‌شود.
*ریسک بالای معاملات معدنی
جعفری طهرانی با اشاره به ریسک بالای معاملات تجاری در حوزه فروش محصولات و صنایع معدنی خاطرنشان کرد: وقتی پرداخت‌ها به صورت نقدی باشد ریسک زیادی را هم به همراه دارد. از این نظر که خریداران باید کل وجه معامله را قبل از حرکت کشتی بپردازند. این در حالی است که در روش اعتبار اسنادی ریسک معامله کمتر از روش نقدی است. بر اساس این روش خریدار بسته به اعتباری که نزد بانک خود دارد ۱۰درصد مبلغ ارزش کالا را به صورت سپرده نزد بانک خود گذاشته و در نهایت وقتی فروشنده اسناد را به بانک خود می‌دهد، بانک فروشنده اسناد را گرفته و برای بانک خریدار ارسال میکند و به این صورت وقتی بارنامه صادر و کشتی حرکت کرده باشد، اعتبار اسنادی پرداخت می‌شود.
او ادامه داد: وقتی معضل پرداخت در کشور ما وجود دارد و نتوان از روش اعتبار اسنادی استفاده کرد هم تعداد خریداران محدود شده و هم اینکه نمی‌توان با شرکت‌های دولتی خرید مستقیم داشت. به این ترتیب پرداخت به صورت نقدی خارج از اعتبار اسنادی بوده و ریسک تحریمها هم مزید بر علت می‌شود. در نهایت قیمت کالای صادراتی محصولات معدنی ایران افت کرده و نمی‌توان آن را به قیمت کالای جهانی به فروش رساند. شاهد هستیم که همیشه قیمت کالای ایرانی در بازارها چند درصد کمتر از دیگر کالاها است. به این ترتیب پذیرش FATF موجب توسعه صادرات صنایع معدنی خواهد شد به شرطی که تحریم ها ماندگار نشوند. وگرنه نتیجه این پذیرش مطابق با روش دلخواه فوق نخواهد بود چرا که عملا با پذیرش FATF درگاه پرداخت های ایران شفاف می شود و اگر آمریکا همچنان بعد از پذیرش FATF توسط ایران بر تحریم ها پافشاری کند، نتیجه مساعد بدست نخواهد آمد.
*رشد تولید در بخش معدن
این تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی سنگ آهن و فولاد در پاسخ به این سوال که پذیرش FATF چقدر به رشد تولید در بخش معدن کمک میکند، تصریح کرد: از مسائلی که باعث شده بورس کالای ایران نتواند به بورس کالای جهانی وصل شود، مسئله تحریمها ،نپذیرفتن FATF ، نبود اعتبارات اسنادی و درگاه پرداخت های بین المللی است. درحالی که با پذیرش FATF می توان شرایطی را فراهم کرد که خریداران خارجی در بورس ایران ورود کرده و به راحتی رقابت کنند. درنتیجه آن قیمت محصولات صادراتی ایران در اکثر تابلوهای فروش بین‌المللی ثبت خواهد شد و شاهد گسترش مبادلات خواهیم بود.
جعفری طهرانی با اشاره به وضعیت فعلی کشور گفت: به ندرت نشریات بین المللی قیمت کالای ایرانی را اعلام می کنند و در خیلی موارد به دلیل تحریمها اسم ایران را به صورت مستقیم نمی‌برند. این در حالی است که پذیرش FATF باعث می‌شود که محدودی ها و هزینه‌ها کاهش یابد. شرکت کننده‌های خارجی می‌توانند مستقیم در بورس ایران شرکت و نسبت به خرید کالا و محصولات معدنی اقدام کنند که در نهایت موجب افزایش رقابت و توسعه صادرات خواهد شد.
این تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی سنگ آهن و فولاد با بیان اینکه ریسک جابجایی پول و کارمزدها در صادرات مواد معدنی بالاست، اظهار کرد: به دلیل تحریمها پرداخت پول برخی از کالاها و محصولات معدنی از طریق صرافی و خارج از سیستم بانکی صورت می‌گرفته است. البته این روند حدود یک سال است که به شدت تحت کنترل قرار گرفته و شاهد هستیم که بسیاری از صرافی‌ها نیز بسته شده اند. او تصریح کرد: امروز در برخی از معاملات معدنی شاهد هستیم که ارزش کالا به صورت چمدانی و با پول نقد جابجا می‌شود که این روش به بیش از صدها بار تراکنش نیاز دارد تا پول نقد مورد نیاز معامله به طور کامل جمع‌آوری شود. به این ترتیب هزینه‌های زیادی صرف شده و درواقع ارزش کالا و محصول معدنی در این جابجایی‌ها کاهش می‌یابد. شاهد هستیم که در برخی از معاملات ۷ تا ۸ درصد ارزش کالاها به دلیل جابجایی پول کاهش یافته است.
جعفری طهرانی در ادامه گفت: موکدا عرض می نمایم که امید است در صورت پذیرش FATF توسط ایران، آمریکا در دور جدید ریاست جمهوری خود نسبت به رفع تحریم های بانکی ایران اقدام نماید تا نتیجه مثبت در انجام معاملات بین المللی حاصل گردد.
*محاسن پذیرش برای بخش معدن
جعفری طهرانی در پاسخ به این سوال که پذیرش FATF چه محاسنی برای کشور دارد، تصریح کرد: یکی از محاسن FATF رونق سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تغییر نگاه بین‌المللی به ایران، کاهش اهمیت و ارزش شدت تحریم‌های آمریکا از سوی کشورهای دیگر و افزایش علاقه‌مندی به کاهش تحریمها نسبت به ایران است. همچنین می‌توان از کاهش هزینه جایجایی پول و ریسک معامله، افزایش تعداد خریدار و رسیدن قیمتها به قیمت بین‌المللی یاد کرد. فراموش نشود پذیرش آن یک شمشیر دو لبه است و در صورتی که آمریکا همچنان بعد از پذیرش FATF توسط ایران به اعمال یا تشدید تحریم ها مبادرت ورزد، شاید خروج از آن در چنین شرایطی به صلاح کشور باشد.
این تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی سنگ آهن و فولاد تصریح کرد: ایران ذخایر بسیار زیادی از مواد معدنی در کشور دارد که اعمال برخی سیاست‌ها باعث شده دست نخورده باقی بماند. باتوجه به اینکه سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی عدد قابل توجهی نیست جا دارد نسبت به اکتشاف و استخراج ذخایر جدید اقدامات لازم صورت گیرد.
او در پایان با بیان اینکه در سال ۱۴۰۴ با کمبود سنگ آهن برای رسیدن به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد مواجه هستیم، ادامه داد: با توجه به این موضوع به رونق اکتشاف و استخراج در عمق نیاز داریم. برای رسیدن به این مهم نیز به ماشین آلات و سرمایه گذاری جدید نیاز است. این در حالی است که ناوگان استخراج کشور به دلیل تحریمها پیر شده است و از امکانات و تکنولوژی روز برخوردار نیست.
