پایان هر سال، فرصتی است برای بررسی کارنامه سالی که گذشت. با تکیه بر این روند و با توجه به برنامه‌های توسعه اقتصادی، می‌توان روند بازارهای کالایی مختلف را برای سال پیش‌رو ارزیابی و پیش‌بینی و در ادامه بر پایه این پیش‌بینی‌ها برای تداوم تولید و فعالیت برنامه‌ریزی کرد.
هرچند باید اقرار کرد بزرگ‌ترین درسی که سال ۲۰۲۰ برای همگان به همراه داشت، غیرقابل پیش‌بینی بودن آن بود. ویروسی که فعالیت‌های اقتصادی را در تمام دنیا تحت‌تاثیر قرار داد و تمام انتظارات را نقش بر آب کرد. اعمال قرنطینه‌های گسترده و محدودیت‌های تردد، زمینه رکود هرچه بیشتر اقتصاد را در این سال فراهم کرد.
این رکود در بازار فلزات خود را در قالب کاهش قیمت‌ها نشان داد؛ افت قیمتی گسترده که ضربه‌های بسیاری به فعالان این صنایع وارد کرد. هرچند برخی کشورها مانند چین به سرعت توانستند اقتصاد خود را بازیابی و نقش اثرگذاری در بهبود بازار فلزات بازی کنند. کشف واکسن کرونا نیز طی یکی، دو ماه گذشته و تلاش بسیاری از کشورها برای خرید این واکسن، جو روانی مثبتی را بر بازارها حاکم کرد. درنتیجه پس از یک افت قیمتی قابل‌توجه شاهد بازیابی قیمت‌ها و بازگشت آنها به روند صعودی بودیم.
سالی پر فراز و نشیب
کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس ارشد بازار بین‌الملل در گفت‌وگو با صمت و در تحلیل بازار فولاد در سال ۲۰۲۰، گفت: همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ را باید اثرگذارترین شاخصه موثر بر بازار فولاد طی سال گذشته میلادی دانست. در ماه‌های پایانی این سال نیز، موضوعاتی مانند انتخابات ایالات متحده بر این بازار اثرگذار بود، چراکه انتخاب هرکدام به معنی اتخاذ سیاست‌های متفاوت در ایالات متحده بود و تاثیر بسزایی بر روند قیمتی کامودیتی‌ها داشت.
کرونا رونق را برد
وی در ادامه به تشریح جزئی‌تر تاثیر شیوع ویروس کرونا بر بازار فولاد جهان و روند تولید این صنعت پرداخت: در ماه‌های نخست سال ۲۰۲۰ و حتی تا نیمه این سال، شاهد روزهای پر رونقی در بازار فولاد نبودیم. قیمت این فلز در بازارهای بین‌المللی افت قابل‌توجهی داشت. تا جایی‌که شمش فولاد ایران در اردیبهشت ۱۳۹۹ (آوریل و مه۲۰۲۰) با نرخ حدود ۳۲۰ تا ۳۳۰ دلار به‌ازای هر تن به فروش رفت. این درحالی است که قیمت شمش صادراتی فولاد ایران در فوب خلیج‌فارس درحال‌حاضر به ۵۵۵ دلار به‌ازای هر تن افزایش یافته؛ بنابراین قیمت فروش فولاد در بازارهای جهانی رشد چشمگیری را تجربه کرده است. درواقع همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ در تمام کشورهای دنیا موجب شد از میزان تقاضا برای فولاد کاسته شود و به‌دنبال آن، شاهد افت قیمت این فلز باشیم.
چین اثرگذار در بازار فولاد
البته این روند نزولی قیمت، آنقدرها هم ادامه نیافت. به‌تدریج و با بهبود اقتصاد کشورها و به‌ویژه چین که به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مواد معدنی و صنایع معدنی شناخته می‌شود، شرایط بهبود پیدا کرد و قیمت‌ها در مسیر صعودی قرار گرفتند. با کنترل این بیماری ازسوی چین، شاهد رشد قابل‌توجه تقاضا برای فولاد از سوی چین و به‌دنبال آن افزایش قیمت فولاد بودیم. این روند رو به رشد قیمتی از ماه اوت (مرداد) سرعت گرفت.
جعفری‌طهرانی در ادامه خاطرنشان کرد: روند رو به رشد قیمت سنگ آهن نیز پس از تعطیلات یک هفته‌ای ماه اکتبر (نیمه مهر) شدت گرفت و قیمت سنگ آهن به بیش از ۱۲۰ دلار به‌ازای هر تن افزایش یافت. درحال‌حاضر نیز قیمت هر تن سنگ آهن سی‌اف‌آر به حدود ۱۶۴ دلار به‌ازای هر تن رسیده است. در همین حال، اسلب ایران نیز با حدود ۵۵۰ دلار به‌ازای هر تن معامله می‌شود. این رشد قابل‌توجه قیمتی در زنجیره فولاد را باید وابسته به رشد چشمگیر تقاضا در چین دانست.
با گذشت زمان، وضعیت اقتصادی در سایر کشورهای جهان نیز رو به بهبود رفت و بسیاری از کشورها موفق شدند تا حدودی بر چالش‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ فائق آیند. وضعیت اقتصادی کشورهای اروپایی نیز از ماه اکتبر (مهر) رو به بهبود گذاشت. هرچند هنوز وضعیت اقتصادی بسیاری از کشورهای اروپایی آنطور که انتظار می‌رود، بهبود نیافته است. انگلستان به‌عنوان یکی از فولادسازان مطرح دنیا و اروپا همچنان با این همه‌گیری درگیر است. با این وجود، وضعیت تولید فولاد در این کشور از ماه اوت رو به بهبود رفته است. هرچند دوباره شاهدیم در طول یکی، دو هفته گذشته دوباره نوع تازه‌ای از این ویروس در انگلستان شیوع پیدا کرده است.
هند نیز در رده بزرگ‌ترین فولادسازان جهان قرار دارد. صنعت فولاد این کشور نیز در نیمه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی به‌شدت از همه‌گیری کووید ۱۹ متاثر شد. به‌طوری که رکورد جدیدی از صادرات سنگ آهن این کشور در ماه ششم و هفتم میلادی ثبت شد. این رشد صادرات سنگ آهن به‌دلیل کاهش تولید فولاد هند ثبت شد. حجم قابل‌توجه صادرات سنگ آهن این کشور به مقصد چین انجام شد، اما از اواخر ماه هشتم میلادی که وضعیت اقتصادی در این کشور بهبود یافت و قوانین منع عبور و مرور کاهش پیدا کرد، صنعت فولاد با بهبود تولید روبه‌رو شد.
گفتنی است درحال‌حاضر و با کشف گونه جدیدی از این ویروس در انگلیس، هندوستان پروازهای خود را به انگلیس متوقف و در همین حال، مقررات بسیار سخت‌گیرانه‌ای را در رفت‌وآمد وضع کرده است. درنتیجه هندوستان هنوز از این چالش خارج نشده است.
کشورهای امریکای جنوبی نیز در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی وضعیت بسیار نامناسبی را پشت سر گذاشتند. شیوع این بیماری در برزیل، آرژانتین و شیلی خسارات قابل‌توجهی را به بار آورد و معادن بسیاری با این چالش دست‌وپنجه نرم کردند. هرچند با گذشت زمان و از ماه‌های سپتامبر و اکتبر روند تولید در این کشورها نیز به سمت و سوی بهتری پیش رفت.
با این وجود، در امریکای شمالی کنترل کووید ۱۹ به‌خوبی پیش نمی‌رود. جو روانی ناشی از انتخابات ایالات متحده در ماه‌های سپتامبر، اکتبر و به‌ویژه نوامبر مانع کنترل این همه‌گیری شد. درنتیجه بازار فولاد ایالات متحده همچنان وضعیت خوبی ندارد.
کوره‌بلندها آغاز به‌کار کردند
این کارشناس بازار بین‌المللی افزود: کشورهای جنوب‌شرق و شرق آسیا ازجمله ژاپن، کره جنوبی، تایوان، تایلند، سنگاپور و…. نیز به‌نسبت وضعیت مناسبی دارند. با این وجود، برخی کشورها مانند ژاپن به روند تولید عادی خود بازنگشته‌اند. ژاپن پس از شیوع این ویروس و کاهش تقاضا برای فولاد در سطح جهانی، برخی از کوره‌های بلند تولید فولاد خود را خاموش کرد. به‌عنوان مثال، نیپون‌استیل به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فولادسازان این کشور، چند تا از کوره‌های بلند خود را خاموش کرد و از ظرفیت تولید خود کاست. اما با گذشت زمان و رشد تقاضا برای فولاد این کوره‌ها دوباره آغاز به‌کار کردند و روند تولید این کشور دوباره رو به رشد می‌رود. در همین حال، شاهد رشد تقاضا برای سنگ آهن این کشور هستیم. پوسکو کره جنوبی نیز در رده شرکت‌های فولادی بود که تحت‌تاثیر شرایط کرونا، برخی از کوره‌های بلند خود را خاموش کرد. این واحد از ماه نهم میلادی دوباره کوره‌های خود را به مدار تولید بازگرداند.
تعدیل در انتظار ۲۰۲۱
جعفری‌طهرانی گفت: با آغاز امسال میلادی بررسی انتظارات قیمتی فولاد در این سال خالی از لطف به‌نظر نمی‌رسد. سال ۲۰۲۱ با امید به رفع معضل کرونا در بسیاری از کشورهای دنیا آغاز شده است. برخی از کشورها در تلاشند با اعمال محدودیت‌های مجدد و سخت‌گیری، شیوع این ویروس را کنترل کنند. حتی کشور چین که طی ماه‌های گذشته در روند کنترل این ویروس بسیار موفق بوده، دوباره بر روند کنترل خود افزوده است.
تعطیلات سال نو چین در نیمه ماه فوریه (اواخر بهمن) آغاز می‌شود. چین نیز از افزایش سفرهای داخلی در این کشور طی این بازه زمانی و تاثیر آن بر همه‌گیری مجدد ویروس کووید ۱۹ نگران بوده و فرآیندهای کنترلی خود را افزایش داده است، چراکه انتظار می‌رود در این تعطیلات حدود یک میلیارد نفر جمعیت این کشور، سفر داخلی داشته باشند. اما وضعیت اقتصادی و صنعتی چین مناسب برآورد می‌شود و درنتیجه شاهد رشد مصرف فلزات در سال ۲۰۲۱ هستیم.
درمجموع پیش‌بینی می‌شود در سال جدید میلادی در مقایسه با سال ۲۰۲۰ با ثبات اقتصادی بیشتری روبه‌رو باشیم. به‌علاوه آنکه پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت محصولات زنجیره فولاد از سنگ آهن، کنسانتره، گندله، محصول میانی و محصولات پایین‌دستی بهتر از میانگین قیمتی در سال ۲۰۲۰ باشد، چراکه رشد قیمت محصولات فلزی در سال ۲۰۲۰ از اواخر ۳ ماهه سوم میلادی حاصل شد؛ یعنی در ۶ ماه نخست سال، بازار کامودیتی‌های فلزی، روزهای پر رونقی را پشت‌سر نگذاشت. همین موضوع نیز زمینه افت میانگین قیمتی را در این سال فراهم کرد.
اصلاح قیمت‌ها و رشد تجارت
جعفری‌طهرانی در ادامه تاکید کرد: اغلب تحلیلگران بین‌المللی اعتقاد دارند رشد قیمت هیجانی در ماه‌های پایانی سال بیش از انتظار بوده است؛ درنتیجه باید در انتظار اصلاح قیمت‌ها باشیم.
وی خاطرنشان کرد: از سال ۲۰۱۹ به قبل، روند بازار این‌گونه بود که قیمت فلزات قبل از تعطیلات سال نو چین اصلاح و رشد قیمت‌ها به بعد از پایان یافتن دوره تعطیلات این کشور موکول می‌شد. هر ساله ۲ هفته بعد از تعطیلات سال نو چین، نشست کنگره خلق چین برگزار می‌شود. در سال ۲۰۲۰ به‌دلیل شیوع ویروس کرونا این نشست در ماه مارس برگزار نشد و با ۲ ماه تاخیر در نیمه ماه مه برگزار شد که با نشست سالانه هیات دولت این کشور منطبق بود و با عنوان نشست دوقلو نامیده شد.
پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۱، نشست سالانه کنگره خلق چین که بزرگ‌ترین نشست سالانه این کشور است، در زمان مقرر برگزار شود. در این نشست، تصمیمات کلان اقتصادی چین برنامه‌ریزی و موضوعاتی مانند رشد توسعه اقتصادی بررسی می‌شود. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۱ برنامه‌های رشد توسعه اقتصادی چین رقم مناسبی داشته باشد و به بالای ۶ درصد افزایش یابد.
در همین حال، انتظار می‌رود اجرای پروژه «جاده ابریشم جدید» نیز در سال ۲۰۲۱ سرعت بگیرد. سرعت اجرای این پروژه در سال ۲۰۲۰ به‌دلیل شیوع ویروس کووید ۱۹ کاهش پیدا کرده بود. با این وجود، قرار است طرح مبتکرانه «کمربند و جاده» یا BRI در سال ۲۰۲۵ – ۲۰۲۴ تکمیل شود؛ یعنی ۴ تا ۵ سال تا زمان مقرر برای تکمیل این طرح باقی‌مانده است. چین سرمایه‌گذاری کلانی برای اجرای این پروژه انجام داده است. تا کنون ۷۰ کشور که شامل ۶۵ درصد جمعیت جهان می‌شوند به‌طور مستقیم و ۱۳۸ کشور جهان به‌طور غیرمستقیم در این پروژه دخیل هستند. بدون تردید، اجرای این پروژه تقاضا برای مصرف فلزات به‌ویژه فولاد را افزایش می‌دهد؛ بنابراین روزهای خوبی در انتظار فولاد است.
وی تاکید کرد: در همین حال انتظار داریم پس از اصلاح قیمتی که بعد از نشست کنگره خلق چین انجام می‌شود، از ماه آوریل شاهد روند تعادلی در قیمت‌ها باشیم. این روند موجب می‌شود تجارت افزایش یابد، چراکه معمولا وقتی قیمت‌ها بالا یا به‌شدت پایین است، تجار دست از خرید و فروش می‌کشند؛ بنابراین چنانچه بازار به ثبات برسد باید منتظر بهبود شرایط باشیم.
سقوط و صعود
مهدی یاراحمدی، کارشناس بازار در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی بازار فلزات اساسی در سطح جهانی در سال ۲۰۲۰ گفت: سال ۲۰۲۰ روزهای پر فراز و نشیبی را برای فلزات اساسی رقم زد. این فلزات در ابتدای سال با سطح قیمتی خوبی به فروش رفتند. اما این سال با یک غافلگیری همراه شد که پیش‌بینی‌های موجود را تغییر داد؛ آن هم شیوع یک ویروس جدید ابتدا در چین و در ادامه همه‌گیری آن در جهان بود. این موضوع عملکرد بسیاری از صنایع را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد، چراکه از یک‌سو شاهد کاهش رشد اقتصادی در اغلب کشورها بودیم و از سوی دیگر، فعالیت بسیاری از صنایع تحت‌تاثیر اقدامات بهداشتی محدود شد.
کامودیتی‌ها متاثر از رشد اقتصادی
این کارشناس بازار گفت: درنتیجه قیمت فلزات که به‌شدت وابسته به رشد اقتصادی است در مسیر نزولی قرار گرفت و افت قابل‌توجهی را از آن خود کرد. گفتنی است بازارهای داخلی این فلزات نیز از این روند تغییر قیمتی بی‌نصیب نماندند، چراکه نرخ فروش فلزات اساسی در بورس کالای ایران نیز به‌طور مستقیم و براساس نرخ فروش آنها در بورس فلزات لندن تعیین می‌شود.با این وجود، این روند نزولی قیمتی ادامه‌دار نبود.
یعنی پس از مدتی قیمت‌ها دوباره بازیابی شده و در کانال صعودی قرار گرفتند. کنترل این بیماری و تلاش برخی اقتصادهای بزرگ جهان برای بازیابی خود تاثیر بسزایی بر این موضوع داشت. کشف واکسن کرونا و امید به رفع چالش‌های این حوزه و رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۱ نیز تاثیر بسزایی بر روند رو به رشد قیمت‌ها داشت. در همین حال باید خاطرنشان کرد که طی ماه‌های گذشته شاهد تضعیف ارزش دلار بودیم که به تقویت قیمت کامودیتی‌های فلزی منجر شد. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که روند صعودی قیمت‌ها به‌قدری شدت گرفت که حتی از سطح شروع سال ۲۰۲۰ نیز گذشت و در برخی موارد، شاهد ثبت رکوردهای تازه‌ای در این زمینه بودیم. گفتنی است این روند صعودی قیمت‌ها خود را با شتاب بیشتری در بازار داخلی ما نشان داد، چراکه با رشد نرخ دلار (در مقابل ریال) همسو شد.
چشم‌انداز فلزات در امسال
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر پیش‌بینی چشم‌انداز بازار فلزات در سال ۲۰۲۱ گفت: انتظار می‌رود روند رو به رشد قیمت‌ها در امسال میلادی تداوم داشته باشد، هرچند از سرعت آن کاسته می‌شود.
در بازار داخلی نیز چنانچه امکان کنترل نرخ ارز و کاهش آن وجود داشته باشد، باید منتظر کاهش قیمت‌ها باشیم. درواقع نرخ ارز در بازار داخلی فاکتوری مهم و اثرگذار به‌شمار می‌رود.
سخن پایانی
بازار فولاد و فلزات اساسی سال ۲۰۲۰ را به‌خوبی آغاز نکرد اما آن را به خوبی و در رونق به پایان رساند. تاجایی که رکوردهای جدیدی از قیمت‌ها ثبت شد. حال برای سال ۲۰۲۱ نیز انتظار می‌رود بازارهای فلزات روزهای پر رونقی را پشت سر بگذارند؛ هرچند تداوم صعود قیمتی پایان سال گذشته بعید به‌نظر می‌رسد. حتی شاید در مواردی باید منتظر تعدیل قیمت‌ها هم باشیم.
منبع: روزگار صمت