موج دوم شیوع ویروس کرونا هنوز بر بازارهای کالایی در جهان اثرگذاری مورد انتظار را نداشته که شاید اوضاع بهتر چین در مقابله با این ویروس یکی از دلایل آن باشد. اما انتخابات آمریکا از شیوع یک ویروس در بازارهای کالایی چیزی کم ندارد آن‌هم در شرایطی که کالایی‌ها با محوریت بازار نفت خام به انتخاب مجدد ترامپ گویی هنوز خوش بین هستند. این در حالی است که موفقیت بایدن در انتخابات شاید به معنی فروکش‌کردن شعله‌های جنگ تجاری بین چین و آمریکا باشد که میتواند بر بازار فلزات پایه همچون مس و آلومینیوم اثرگذار باشد. شاید رشد شتابان یا همان رنج مثبت در بازار این دو فلز پایه بتواند با خوش‌بینی به موفقیت بایدن در انتخابات هم‌راستا ارزیابی شود. اما هیچ بعید نیست که رشد تعداد کشته‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا در اروپا و آمریکا بتواند بر جریان غالب قیمتی در بازارهای کالایی اثرگذار شود. در هر حال باید این دو ریسک اصلی یعنی شیوع ویروس کرونا و انتخابات آمریکا را برای بازارهای کالایی دو رخداد مهم به شمار آورد که شاید آینده پیچیده‌ای را ترسیم کند. در هفته‌های اخیر که چشمانداز انتخابات آمریکا برای تحلیل‌گران بازارهای کالایی در جهان اهمیت بیشتری داشته است و شیوع ویروس کرونا اولویت دوم بوده بنابراین چشمانداز کوتاه‌مدت تا میان‌مدت این بازارها را بهتر است با همین توالی اولویت‌ها مورد ارزیابی قرار دهیم. موفقیت ترامپ به معنی حمایت از بازارهای کالایی و بازار سرمایه در اقصی نقاط جهان با محوریت آمریکاست ولی با روی کار آمدن بایدن شرایط متفاوت خواهد بود. در همین خصوص در گفتگو با کیوان جعفری طهرانی تحلیل‌گر ارشد بین‌المللی بازارهای کالایی به بررسی این موارد پرداختیم.
وضعیت عمومی بازارهای کالایی در جهان چگونه است و داده های اثرگذار آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
کشورهای مختلف دنیا در اثر شیوع ویروس کرونا ظرف ماه‌های گذشته وضعیت اقتصادی متفاوت و متغیری را تجربه کرده‌اند. در کشورهای اروپایی موج دوم کرونا با تاخیر طولانی شروع شده است. انگلیس از جمله کشورهای اروپایی است که نسبت به سایر کشورهای این قاره وضعیت ناپایدارتری را سپری میکند. با این وجود در همین زمان انگلیس مجدد مساله برگزیت را مطرح کرده که البته شیوع کرونا و تبعات آن میتواند بر این موضوع نیز اثر گذار شود. شیوع کرونا در این کشور به‌میزانی جدی شده که بسیاری از مشاغل این کشور به‌صورت غیر حضوری شده‌اند.
وضعیت شیوع ویروس کرونا و اثرات آن در اقصی نقاط جهان چه اثری بر بازارهای کالایی بر جای می گذارد؟
ویروس کرونا در سایر کشورهای اروپایی نیز درحال شدت گرفتن است که این موضوع میتواند باعث شود تا مجدد این کشورها محدودیت‌های قرنطینه سراسری را برای مدتی برقرار کنند. بنابراین کشورهای اروپایی دیرتر از سایر نقاط دنیا اثرات اقتصادی شیوع موج دوم کرونا را تجربه خواهند کرد.
در این میان وضعیت کشورهای آسیایی متفاوت است. وضعیت چین به‌لحاظ شیوع ویروس کرونا به‌عنوان دومین اقتصاد دنیا و بزرگترین بازار تولید و مصرف کامودیتی‌ها در شرایط این بازار بسیار تاثیرگذار است. همانگونه که مستحضرید چین بزرگترین تولیدکننده بسیاری از کامودیتی‌ها در دنیا است. این کشور بزرگترین بازار مصرف نفت خام دنیا نیز به‌شمار می‌رود، میزان مصرف روزانه نفت خام این کشور در روزهای تابستان 10 میلیون بشکه و در روزهای زمستان به 12 میلیون بشکه نفت می‌رسد که این میزان از طریق واردات تامین میشود.
درحالی میزان واردات روزانه نفت در چین به رقمی حدود 10 تا 12 میلیون بشکه می‌رسد که عربستان سعودی به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت عضو اوپک روزانه 10 تا 12 میلیون تن نفت تولید میکند و روسیه نیز به‌عنوان بزرگترین کشور تولیدکننده نفت خارج از اوپک (نوپک) تولیدی در محدوده 10 تا 12 میلیون تن دارد. بنابراین اخذ هر گونه سیاستی چه انقباضی و یا توسعه‌ای تحت تاثیر هر عامل داخلی یا خارجی میتواند در بازارهای کالایی دنیا اثرگذار شود.
با توجه به اهمیت بازار چین، اوضاع در این کشور چگونه است؟
باوجودی که کرونا در چین تقریبا کنترل شده است اما گمانه‌زنی‌های مبنی بر موج جدید شیوع این ویروس در این کشور نیز وجود دارد. حدود یک ماه قبل و درواقع 2 هفته قبل از تعطیلات هفته طلایی چین در روزهای ابتدایی اکتبر، جشن برداشتن ماسک در پکن و در ادامه در شانگهای و سایر شهرهای بزرگ این کشور برگزار شد. در ادامه در تعطیلات ماه اکتبر که اولین تعطیلات طولانی این کشور پس از شیوع کرونا بود حدود دو سوم مردم این کشور به سفر رفتند.
البته باوجود اعلام دولت چین مبنی بر وجود ایمنی کامل در این کشور همچنان 10 تا 15 درصد مردم چین به علت ترس از کرونا به زدن ماسک ادامه می‌دهند، اما بخش قابل توجهی از مردم استفاده از ماسک را کنار گذاشته‌اند. باتوجه به این موضوع و تعطیلات طلایی این کشور نگرانی مبنی بر از سرگیری موج جدید کرونا در چین از روزهای ابتدایی ماه نوامبر وجود دارد. درصورتی که این ترس به واقعیت تبدیل شود اقتصاد چین به شدت متاثر شده و این موضوع میتواند به شدت بر بازارهای کالایی دنیا اثرگذار شود و تجربه‌ای مشابه قبل را در این بازارها به وجود آورد.
اوضاع سایر کشورهای اثرگذار و مناطق جغرافیایی مختلف هم اکنون چگونه است؟
کشورهای منطقه منا که شامل کشورهای حاشیه خلیج فارس و شمال آفریقا می‌شوند پس از درگیری اولیه با شیوع کرونا وضعیت نسبتا مطلوبی دارند و بازارها در این مناطق حالت عادی دارد. اغلب کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به استثنا عمان توانسته‌اند شیوع کرونا را کنترل کنند. کشورهای شمال آفریقا نیز باوجودی که انتظار می‌رفت در مدیریت این بیماری چندان موفق نباشند اما وضعیت بحرانی ندارند و حتی باید اذعان کرد که این کشورها نیز از شرایط مطلوب‌تری نسبت به ایران برخورداند. به این ترتیب بازار تولید و مصرف کامودیتی‌ها در این منطقه تحت شعاع قرار نگرفته است.
هندوستان یکی دیگر از کشورهای آسیایی است که در بازار تولید و مصرف کامودیتی‌ها نقش مهمی ایفا میکند. باوجودی که این کشور نیز به شدت با شیوع کرونا روبرو شد و همچنان نیز بحران درگیری با کرونا در آن ادامه دارد اما از حدود 2 ماه قبل (نسبت به 20 اکتبر) فعالیت‌های اقتصادی در این کشور آغاز شد و شاهد توسعه این فعالیت‌ها در هند هستیم. درواقع هند باوجود درگیری با بیماری کرونا توانست مدیریت مناسبی بر اقتصاد خود داشته باشد که این موضوع نیز سیگنالی مثبت برای بازار کامودیتی‌ها بود.
ترکیه، کشور دیگر آسیایی است که در شیوع ویروس کرونا شرایطی مشابه اروپا را تجربه میکند، موج دوم کرونا تقریبا همزمان با اروپا در این کشور آغاز شده که به‌نظر می‌رسد در وضعیت اقتصادی این کشور و تولید و مصرف کالاها در آن تاثیر خواهد گذاشت.
کشورهای آمریکای جنوبی و به‌خصوص برزیل از دیگر مناطق دنیا بودند که از ابتدا درگیری شدیدی با این بیماری داشتند. برزیل ظرف ماه‌های اخیر همواره جزو 3 کشور اول به‌لحاظ مبتلایان به کرونا قرار داشت. سایر کشورهای آمریکای جنوبی نیز کم‌وبیش با کرونا دست و پنجه نرم کرده و با بحران تولید کالاها ازجمله کامودیتی روبرو هستند. همانگونه که مستحصرید برزیل دومین تولیدکننده سنگ آهن و هشتمین تولیدکننده فولاد دنیا است. درگیری این کشور با این ویروس ظرف ماه‌های اخیر در فعالیت‌های تولیدی این کشور و به تبع در بازار کامودیتی‌ها اثرگذار شده است.
درنهایت باید اذعان کرد که در 3 ماه چهارم سال 2020 میلادی که 2 ماه و 10 روز از آن باقی مانده است، باتوجه به آغاز فصل سرما در بخش قابل توجهی از دنیا و احتمال شدت گرفتن شیوع کرونا، احتمالی درگیری بیشتر اقتصاد دنیا با تبعات این ویروس وجود دارد.
اثر انتخابات و نتایج آن را بر بازارهای کالایی چگونه ارزیابی می کنید؟
باوجودی که درخصوص تاثیر کرونا بر بازار کامودتی‌ها صحبت میشود اما واقعیت آن است که انتخابات آمریکا میتواند تاثیری به‌مراتب جدی‌تر بر بازارهای کامودیتی در دنیا داشته باشد. ایالات متحده آمریکا اقتصاد اول دنیا و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کامودیتی‌ها در دنیا است. بنابراین نتیجه انتخابات این کشور بر بازار سرمایه و بورس‌های کالایی در دنیا اثرگذار خواهد بود. برای هر گونه اظهارنظری درخصوص نتیجه انتخابات آمریکا به دو سناریو نیاز داریم.
در سناریو اول به بررسی انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست جمهور آمریکا پرداخته میشود، ترامپ با وعده کاهش بیکاری به‌عنوان ریاست جمهور آمریکا بر روی کار آمد اما نتوانست این وعده را عملی کند. در دوران ریاست جمهوری وی آمریکا با بیشترین موج بیکاری در 50 سال اخیر روبرو شده است. وی حتی نتوانست به وعده‌های خود در خصوص به اوج رساندن صنعت فولاد آمریکا عمل کند. البته وی توانست تا حدی وعده‌هایش مبنی بر احیا معادن زغال سنگ را جامه عمل بپوشاند اما انتظاراتی که در بهبود صنعت فولاد این کشور وجود داشت را ایفا نکرد و شاید این موفقیت هم مقطعی بود.
با این وجود نقطه مثبت کارنامه ترامپ را باید در برخی موارد جانبی اقتصادی جستجو کرد. البته این کارنامه ضرر ایران را به دنبال داشت اما این عملکرد میتواند دلیلی برای انتخاب مجدد وی برای دور جدید ریاست جمهوری آمریکا باشد. همانگونه که مستحضرید ایالات متحده آمریکا ارتباط نزدیکی با رژیم اشغالگر قدس دارد، ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود توانست با استفاده از نفوذ خود در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ارتباط این کشورها با این رژیم ( منحوس ) را برقرار کند. این ارتباط از امارات آغاز شد و به سرعت نیز پیش رفت به گونه‌ای که دو کشور ظرف هفته‌های گذشته روابط اقتصادی خود را آغاز کردند. در ابتدا پرواز هوایی میان دو کشور برقرار شد و حتی اولین محموله کالا از امارات به مقصد رژیم اشغالگر قدس نیز ارسال شده و به این ترتیب ارتباط دریایی میان دو کشور آغاز شده است، بحرین دومین کشوری است که ارتباط با این رژیم را آغاز کرده و عمان یا کویت نیز درصدد برقراری ارتباط برآمده‌اند.
با فوت رهبر کویت و روی کار آمدن شیخ نواف به عنوان امیر کویت از 29 سپتامبر و باتوجه به اینکه شیخ نواف دنباله‌رو سیاست امارت است، این احتمال وجود دارد که کویت نیز به زودی ارتباط با این رژیم اشغالگر را آغاز کند.
برقراری ارتباط میان رژیم اشغالگر صهیونیسیتی با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، موفقیت بزرگ ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود بود. با توجه به تاثیر زیاد و غیر قابل کتمان یهودیان در اقتصاد آمریکا این پیروزی میتواند عامل موفقیت ترامپ در انتخابات آمریکا شود و حتی باوجودی که درحال حاضر که حدودا 2 هفته به انتخابات آمریکا باقی مانده و ترامپ از رقیب خود عقب است، این امکان وجود دارد که در لحظه آخر ترامپ برنده جلو آمده و برنده شود.
فارغ از مثبت یا منفی بودن شخص ترامپ، بورس‌های جهانی از قاعده کلی تبعیت می‌کنند و همواره با تغییر سیاسی در ایالات متحده آمریکا دچار ترس شده و عقب‌نشینی می‌کنند. بنابراین اگر در این دوره جمهوری خواهان شکست خورده و دموکرات‌ها بر مسند قدرت قرار گیرند، این تغییر سیاسی، باعث میشود تا بورس‌های دنیا با افت روبرو شوند و بازارهای کالایی دنیا از بورس لندن تا شانگهای و… عقب نشینی کرده و با افت قیمت روبرو شوند.
اما با انتخاب ترامپ این بازارها به روال طبیعی خود که در حال حاضر مسیر صعود است ادامه می‌دهند. این موضوع نیز مربوط به عملکرد ترامپ نبوده و خاصیت بازارهای دنیا است که با جابه جایی رئیس‌جمهور و حتی حزب حاکم آمریکا به‌عنوان اقتصاد برتر دنیا با کاهش قیمت روبرو می‌شوند.
تنش بین چین و آمریکا در کنار وضعیت مبهم انتخابات چگونه بر بازارای کالایی اثرگذار خواهد شد؟
نتیجه انتخابات آمریکا برای چین به‌عنوان دومین اقتصاد دنیا و بزرگترین بازیگر بازار کالایی بسیار مهم است. این کشور به‌دنبال تبدیل شدن به اقتصاد اول دنیا است و نتیجه این انتخابات تاثیری بسزا در زمان تحقق این هدف دارد. معتقدم اگر ترامپ مجدد به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب شود این امر تا سال 2024 محقق میشود اما با انتخاب جوبایدن این موضوع تا سال 2028 به تعویق خواهد افتاد.
طرح جاده ابریشم جدید (پروژه ابتکار عمل کمربند و جاده) یکی از مهم‌ترین پروژه‌های چین است که توسط رئیس جمهور فعلی چین ارائه شد و در حال حاضر نیز با تمام توان در حال پیشرفت است. این طرح شامل چند راه زمینی و یک راه دریایی میشود و با اجرای آن حضور چین در تمامی اقتصادهای دنیا، کل آسیا و خاورمیانه و شمال آفریقا و اروپا پررنگ خواهد شد. این راه؛ شرق چین را به شمال افریقا وصل میکند. بیش از 60 کشور جهان در این پروژه درگیر هستند و با نهایی شدن آن حضور چین به عنوان یک اقتصاد مطرح جهان در اولویت قرار میگیرد و درنهایت نیز چین بهتر میتواند اقتصاد دنیا را رهبری کند.
اگرچه ترامپ جنگ تجاری آمریکا علیه چین را آغاز کرد، اما واقعیت آن است که چین پیروز اصلی این جنگ بوده است. در حال حاضر دولت چین به این سیاست ها عادت کرده و قدرت نمایی که چین داشت به خوبی نشان داد که میتواند در مقابل امریکا به ایستد. بنابراین اگر ترامپ بر سر کار آمده و با همین سیاست‌ها پیش رود، چین بهتر میتواند شرایط را مدیریت کند. همانگونه که دیدیم چین توانست در کنترل کرونا موفق عمل کند. فارغ از اینکه خود این کشور مقصر بود یا نه اما چین نشان داده که در زمان بحران مدیریت مناسبی دارد.
در این شرایط چین از استمرار حضور ترامپ در مسند ریاست جمهوری سود می برد چرا که تصمیمات ناشیانه ترامپ و عملکرد صفر و صدی وی به سود چین هست و زمینه ای را ایجاد می کند که چین تا سال 2024 اقتصاد اول دنیا شود.
شاید در نگاه اول تنش های تجاری بین چین و آمریکا که در سال های قبل در برابر رشد اقتصادی چین مانع‌تراشی می کرد، به زیان هیئت حاکمه فعلی این کشور باشد ولی ذات همین تنش ها در کنار افزایش توانمندی های روزشمار چین در رقابت با آمریکا و آمارهای مثبت اقتصادی این کشور در حوزه تولید و صادرات نشان می‌دهد که چینی‌ها چندان هم از پیروزی ترامپ نگران نخواهند شد. شایعات و شنیده های مختلف از اثرگذاری روسیه بر انتخابات آمریکا هم مطلب جدیدی نیست که می تواند بسیاری از موارد جانبی را شفاف سازی کند.
تجمیع داده های فوق در کنار گام های قدرتمند چین در مسیر حضور در اقتصاد سایر کشورها با سرمایه گذاری های صورت گرفته در ابر پروژه جاده ابریشم جدید به معنی این است که چین فضایی آرام برای توسعه اقتصادی بیشتر خود می طلبد که تنش های جانبی را برنتافته و شاید استمرار روند سیاسی فعلی در آمریکا با با احتساب تجربه سال‌های اخیر بتواند برای چینی ها جذاب باشد ولی امکان تبعیت اقتصاد چین از تغییرات سیاسی و محیطی احتمالی هم به نسبت بالاست البته همانگونه که اشاره شد رویکرد صفر و صدی ترامپ با تغییر موضع‌های بعضاً سریع و صریح برای چینی فضای بهتری را برای قدرت‌نمایی ایجاد میکند که هم به سود چین خواهد بود و هم برای بازارهای کالایی انتفاع قیمتی ایجاد خواهد کرد.
