دکتر کیوان جعفری طهرانی تحلیلگر بازار آهن و فولاد در گفتگو با پردازش و تولید؛ دولت بر ایجاد بازارهای جدید مصرف داخلی و افزایش صادرات تمرکز کند
چه برنامه های توسعه ای و استراتژی های رشد میتواند در این صنعت (صنایع فولادی و معدنی) در کشور ما طراحی و اجرا شود؟
واقعیت این است، که وضعیت صنعت معدن اصلا خوب نیست حال آنکه صنایع فولادی وضعیت کمی بهتر دارند. خود معدن به تنهایی کمتر از 1 درصد GDP را شامل می شود ولی خود فولاد حداقل 2.5 درصد GDP (تولید ناخالص داخلی) کشور را شامل می شود و به نظرم مهمترین برنامه توسعه ای و استراتژیکی که دولت به ویژه دولت چهاردهم باید به آن توجه کند، تمرکز روی دو مورد زیر است: مورد اول تمرکز در افزایش بازار مصرف داخلی و ایجاد بازار جدید برای مصرف کامودیتی ها و محصولات معدن و صنایع معدنی و فولاد در داخل کشور و مورد دوم توسعه صادرات. اینجانب قبلا میگفتم اول توسعه صادرات و دوم بازار داخلی ولی الان اینجانب معتقد هستم با آمدن مجدد ترامپ قطعا تحریم ها تشدید می شوند و بر روی صادرات ایران از نفت گرفته و سایر کالاها تاثیر سو خواهد گذاشت. حتی احتمال تحریم مجدد و بیشتر کشتیرانی جمهوری اسلامی وجود دارد که در اینصورت نرخ حمل دریایی به چین نیز بیشتر خواهد شد چون کشتی های IRISL زمین گیر می شوند و مجبوریم صادرات را صرفا با کشتی های خارجی که نرخ بالاتری دارند انجام دهیم. این باعث می شود که بازار سنتی و قدیمی که ما داشتیم در زمینه صادرات روز به روز کوچکتر شده و صادرات سخت تر شود. البته خود دولت ها نیز با خود تحریمی های مکرر باعث ضربه به صادرات کشور شده اند از جمله عوارض صادراتی که در دولت سیزدهم وضع شد که همچنان می دانیم این عوارض بصورت اصلاح شده در دولت چهاردهم وجود دارد و خود این عوارض صادراتی باعث شد سفره صادرات ما کوچکتر شود و یکسری مشتریان را از دست بدهیم.
تاثیر افزایش نرخ دلار را چگونه ارزیابی می کنید؟
الان که دلار به ۸۰ هزار تومان رسیده و متاسفانه همچنان بطرف ۱۰۰ هزار تومان در حرکت است، فارغ از مشکلی که باعث ایجاد گرانی و تورم مضاعف در داخل کشور شده ولی خودبخود باعث تقویت صادرات نیز می شود. همه کشورهای جهان برای توسعه صادرات واحد پول خودشان را تضعیف می کنند. این قضیه خود به خود میتواند باعث توسعه صادرات شود ولی به شرطی که محدودیت های صادراتی برداشته شوند. در رابطه با فولاد افزایش مصرف سرانه فولاد از اهم موارد است. الان شاهدیم مصرف سرانه فولاد کشور خیلی کاهش پیدا کرده و حتی به نصف اعداد قبلی در ۵-۶ سال گذشته رسیده است. از طرفی افزایش صادرات میتواند خود تامین مالی کند و یک رونق اقتصادی در داخل ایجاد کند و همچنین کمک کند تا بازار سازی در امر صادرات صورت پذیرد چون برای هر بازارسازی نیاز به سرمایه است. طبیعتا برای تحقق یک میلیون مسکن در سالی که دولت سیزدهم وعده داده بود و محقق نشد، نیاز به نقدینگی بالا بود و هست.
طبیعتا این مبالغ بالا نمی شود به تنهایی از محل صادرات تامین شود ولی خودبخود شروع این پروژه های ساخت و ساز داخلی میتواند از طریق تقویت صادرات باشد و با نگاهی که افزایش صادرات در جهت افزایش مصرف داخلی کالاها است، نه اینکه افزایش صادرات باعث خروج سرمایه از کشور شود. این سرمایه باید به داخل کشور برگردد و در جهت فعالیت های توسعه ای و ساخت و ساز استفاده شود.سرمایه مورد نیاز خیلی از پروژه ها در زمینه ی زنجیره فولاد می تواند از محل صادرات تامین شود. از طرفی این ظرفیت های بالای فولادسازی که واگذار شده که مازاد بر نیاز هست با کمبودهایی که در زمینه برق و گاز وجود دارد اصلا بی معنیست. من صحبتی که دارم این است که این سرمایه باید بیاید در کار فعالیت ساخت و ساز عمومی و همه میدانند که ساخت مسکن و فعالیت ساخت و ساز باعث می شود که کلیه صنایع وابسته به ساختمان سازی و مسکن از جمله سنگ های تزئینی، فولاد، سیمان و کلیه فعالیت های مرتبط چه بصورت مستقیم و چه غیر مستقیم افزایش یابند و باعث ایجاد کار شده و رونق اقتصادی ایجاد شود. به روایتی حدود ۳۰۰ صنعت کوچک و بزرگ به فعالیت ساخت و ساز مرتبط هستند. این یکی از اهدافی است که به نظرم باید به آن توجه شود.
سخن آخر؟
تمرکز به تنهایی روی بازار داخلی محقق نمی شود چون دولت سرمایه لازم را ندارد، تنهایی هم تمرکز روی بازار صادراتی محقق نمیشود، بخاطر اینکه ما حتی در رابطه با فولاد هم بیش از ۱۰ میلیون تن صادرات در این شرایط تحریم نمیتوانیم داشته باشیم، پس در مورد بقیه کالاها هم صدق می کند. وقتی کشورهای مثل عراق و افغانستان برای واردات میلگرد از ایران عوارض وضع می کنند، ما حتی صادرات به کشور همسایه را هم از دست می دهیم،خب محصول تولید شده پایین دستی کجا باید مصرف شود؟ طبیعتا اگر قابلیت صادرات ندارد باید در داخل کشور مصرف شود، این یکی از اهداف مهم است که به نظر من باید طراحی و اجرا شود.