بازار جهانی سنگ‌آهن با محوریت چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و تولیدکننده این کالای استراتژیک در هفته‌های گذشته دستخوش بازیها و معادلات سیاسی شده است. این بازیها با نقش‌آفرینی اصلی آمریکا به‌عنوان عامل ردیف اول در حالی در عرصه بین‌المللی تاثیرگذار شده که بار دیگر این پیام را به بازارهای مواد معدنی با محوریت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ اعلام می‌کند که قدرت سیاسی به مراتب می‌تواند بیش از قدرت تجاری اثرگذار باشد.
در این باره تغییر موضع چین درخصوص استرالیا یکی از این موارد است. پیش از این استرالیا به‌عنوان مهمترین مبدا وارداتی سنگ آهن به چین شناخته می‌شد اما ناگهان و در یک تغییر جهت جدی این کشور جای خود را به کشورهای حوزه آمریکا داد که خود یک سیگنال مهم در جهت واکنش‌های سیاسی و تاثیرگذاری آنها در بازار جهانی سنگ‌آهن است. در این باره کیوان جعفری طهرانی، استاد دانشگاه و کارشناس ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن به «دنیای اقتصاد» خبر داد: انجمن فولاد و سنگ‌آهن چین CISA روز یکشنبه دو خبر را درباره سنگ‌آهن و زغال‌سنگ این کشور اعلام کرده که می‌توان از این دو خبر این استنباط روشن و واضح را داشت که فشارهایی که روی چین وجود دارد، جواب داده است، اما به چه صورت؟ چین اعلام کرد که دو سیاست‌گذاری برای تامین و واردات زغال‌سنگ و سنگ‌آهن به کار خواهد برد؛ به‌طوری‌که واردات زغال‌سنگ از آمریکا به جای واردات از استرالیا آغاز خواهد شد؛ این در حالی است که واردات زغال‌سنگ چین از آمریکا به مراتب گران‌تر از واردات زغال‌سنگ از استرالیا است که در زیر به برخی از دلایل آن اشاره می‌کنیم:
۱) به لحاظ جغرافیایی، آمریکا به نسبت استرالیا از چین دورتر است. مخصوصا جایگاهی که استرالیا از نظر جغرافیایی در آن قرار گرفته متمایل به جنوب چین است و به همین دلیل انتقال، مدت زمان دسترسی، هزینه‌های حمل و… با ایرادات جدی روبه‌رو خواهند شد.
۲) از سوی دیگر استرالیا با چین در پیمان همکاری آسیا- پاسیفیک در حال مراودات با شرایط ویژه اقتصادی است که سال گذشته میلادی آمریکا از این پیمان خارج شد. طبق این پیمان هرگونه کالایی که چین از آمریکا خریداری کند به این دلیل که جزو بخشنامه و کنوانسیون اقیانوسیه نیست، مشمول عوارض وارداتی بیشتری در گمرکات خود خواهد شد، در نهایت برای فولادسازان چینی گران‌تر تمام می‌شود که زغال‌سنگ و سنگ‌آهن را از آمریکا خریداری کنند تا از استرالیا.
این مشاور پروژه‌های چرخه فولاد در ادامه تحلیل کرد: روز گذشته علاوه بر این اتفاقات شاهد این بودیم که تصمیم دیگری نیز به ضرر استرالیا از سوی چین گرفته شد، در این رابطه چین اعلام کرد: با توجه به اینکه حجم واردات سنگ آهن چین از استرالیا چیزی در حدود دو و نیم برابر برزیل است و از کل واردات سنگ آهن چین ۶۰ درصد آن از استرالیا است و ۲۰ درصد آن از برزیل است، بنابراین چین اعلام کرد واردات از برزیل به تدریج افزایش پیدا می‌کند و سهم استرالیا کاهش خواهد یافت.
وی در ادامه با طرح این پرسش که این افزایش واردات از مبدا برزیل و از سوی چین به چه دلیل رخ می‌دهد، گفت: به این دلیل که سنگ‌آهنی که برزیل در اختیار دارد، حاوی آلومینای کمتری است. از سویی طبق بخشنامه‌ای که روز گذشته از سوی انجمن فولاد و سنگ آهن چین (cisa) ابلاغ شد اقدام به افزایش واردات از مبدا برزیل حرکتی در جهتحفاظت از محیط زیست چین عنوان شده است. با این حال تحلیلگران بازار در زمانی که مبدا سنگ آهن‌های وارداتی به چین را در بوته نقد قرار می‌دهند و مقایسه می‌کنند به این تفاوت نسبتا مهم برخورد می‌کنند که طبیعت سنگ‌آهن استرالیا از هماتیت تشکیل شده است، این در حالی است که سنگ‌آهن برزیل حدود ۶۰ درصد هماتیت و ۴۰ درصد مگنتیت است. معادن کاراجاس برزیل تناژ بیشتری از سنگ‌آهنشان از مگنتیت تشکیل شده که همین موضوع تقاضا برای این ماده معدنی را از معادن برزیل افزایش می‌دهد.
ولی تفاوت هماتیت-مگنتیت و اینکه سنگ آهن استرالیا چه میزانی از مواد معدنی آلوده‌کننده را در خود دارد بیشتر بهانه‌های صوری به نظر می‌رسد.
وی این تصمیمات را دارای نشانه‌ها و اهرم فشارهای سیاسی تعریف کرده و می‌گوید: قدرت سیاسی همیشه از قدرت تجاری قوی‌تر بوده به‌طوری که از روز گذشته چین، موضع‌گیری شدیدی در مقابل استرالیا برای کاهش واردات زغال سنگ و همچنین کاهش واردات سنگ آهن اعمال کرده است.
چشم‌انداز تحرک واردات و بهای سنگ‌آهن
این تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ آهن در ادامه وضعیت واردات سنگ آهن را مورد بررسی قرار داده و گفت: موجودی سنگ‌آهن بنادر چین تا پایان هفته گذشته میلادی (جمعه)، ۱۵۹ میلیون تن گزارش شده است، گزارش این رقم از واردات در حالی است که کل واردات سنگ‌آهن چین در ۴ ماهه اول سال ۲۰۱۸ میلادی، ۳۵۳ میلیون تن بود است، از سوی دیگر این میزان نسبت به سال گذشته تقریبا عدد مشابهی است با این حال موضوع دیگری در این میان وجود دارد که در ماه چهارم میلادی (ماه مه) میزان واردات سنگ‌آهن چین به تنهایی به میزان ۱۶۰ میلیون تن رسیده بود. به عبارتی با بررسی میزان واردات سنگ‌آهن چین در ۴ ماه ابتدایی و مقایسه آن با یک ماه (ماه مه) در می‌یابیم که به اندازه یک ماه کامل در بنادر چین سنگ آهن دپو شده است. از سوی دیگر واردات ماه آوریل که یک ماه قبل از ماه مه است به میزان ۱۵۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن بوده است.
بررسی ارقام واردات سنگ آهن چین به خودی خود نشان می‌دهد که روند واردات به این منطقه به چه شکل است و به اصطلاح ارقام و اعداد، خود گویای تحولات و چگونگی آن در بنادر چین هستند.
مشاور پروژه‌های چرخه فولاد ادامه داد: این تحولات در حالی است که اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان معتقدند با وارد مدار شدن معدن جدید در کارخانه سنگ‌آهن واله برزیل در شش ماهه دوم سال جاری، عرضه سنگ‌آهن جهانی بیشتر از تقاضا خواهد بود که البته در حال حاضر هم روند به همین منوال است.
به عبارتی در ۶ ماه دوم سال یعنی از ماه جولای به بعد که ماه هفتم میلادی است، عرضه در بازار بیشتر از تقاضا می‌شود و هر چقدر از ماه جولای به طرف ۳ ماهه چهارم سال میلادی حرکت کنیم که شامل ماه‌های (اکتبر، نوامبر و دسامبر) است، عرضه از معادن جدید افزایش خواهد داشت که آینده این بازارها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
منبع: دنیای اقتصاد