به مناسبت روز صنعت و معدن، «جام‌جم» بررسی می‌کند؛ صنعت و معدن تشنه سرمایه
درحالی به استقبال روزصنعت ومعدن‌می‌رویم که بسیاری ازشاخص‌های این دو بخش حیاتی اقتصاد ایران، از سرمایه‌گذاری گرفته تا تولید و صادرات، با کاهش محسوس همراه بوده‌است. فعالان اقتصادی می‌گویند بدون اصلاح سیاست‌های کلان نمی‌توان به آینده‌ای روشن در این حوزه‌ها امید داشت.
درحالی به استقبال روز صنعت و معدن می‌رویم که بسیاری از شاخص‌های این دو بخش حیاتی اقتصاد ایران، از سرمایه‌گذاری گرفته تا تولید و صادرات، با کاهش محسوس همراه بوده‌است. فعالان اقتصادی می‌گویند بدون اصلاح سیاست‌های کلان نمی‌توان به آینده‌ای روشن در این حوزه‌ها امید داشت.
صنعت و معدن که دو رکن اصلی اقتصاد کشورند، طی سال‌های اخیر با چالش‌های متعدد و پیچیده‌ای مواجه شده‌اند و نیازمند بازنگری اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و راهبردهای توسعه‌ای هستند. مشکلات ساختاری، کمبود سرمایه‌گذاری، ضعف فناوری و محدودیت‌های صادراتی تنها بخشی از موانع پیش‌روی این حوزه‌ها هستند. امروزه سهم این دو حوزه از تولید ناخالص داخلی همچنان با اعداد اعلامی سیاست‌گذاران فاصله دارد. در صنعت، ارزش افزوده پایین و انرژی‌بر بودن ساختار تولید، مانع رقابت‌پذیری شده و در معدن، کمبود سرمایه و بلاتکلیفی طرح‌ها در شرایط پساجنگ، اصلی‌ترین مانع رشد محسوب می‌شوند. در واقع صنعت و معدن با وجود تفاوت‌های بنیادین در ساختار، مسیر توسعه و الگوهای سرمایه‌گذاری، در نقطه اشتراک‌های مهمی یعنی گرفتار شدن در چرخه‌ای از سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد، کمبود سرمایه و وابستگی روزافزون به تصمیمات بیرون از حوزه اقتصادی به هم می‌رسند.
معادن چشم‌انتظار سرمایه
کیوان جعفری طهرانی، کارشناس بازارهای جهانی در گفت‌وگو با جام‌جم نیز گفت: امروز نمی‌توان صرفا درباره سهم صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی به‌درستی حرف زد چراکه کشور با بحران نقدینگی، تحریم و حالا با تبعات جنگ اخیر رو‌به‌رو شده است. ازطرفی در حال حاضر وارد دوره بازسازی شده‌ایم؛ دوره‌ای که نیازمند منابع مالی تازه و مدل‌های سرمایه‌گذاری نوین است. بخش خصوصی نیز درمعدن آسیب اقتصادی دیده و بر همین اساس تعدادی از شرکت‌ها تعدیل نیرو کرده یا تعطیل شده‌اند و در چنین شرایطی، طبیعی است که صادرات کاهش پیدا کند. وی تأکید کرد که مهم‌ترین نیاز فعلی، بازگشت امید به بخش معدن است؛ چیزی که نه باشعار بلکه با راه‌حل‌های اجرایی به‌دست می‌آید.
این فعال معدنی افزود: اصلی‌ترین نیاز معدن در حال حاضر، سرمایه است؛ سرمایه‌ای که از بازار داخلی و محل بودجه عمومی تأمین نمی‌شود بلکه باید از منابع خارجی استفاده کنیم. در واقع اگر شرکت‌ها بتوانند تضامین ملکی یا بانکی ارائه دهند، می‌توان با ابزارهای جدید مانند فاینانس یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خارجی پروژه‌ها را پیش برد. از سوی دیگر تأمین سرمایه باید از محل صادرات نیز حمایت شود و دولت باید در زمینه بدهی‌ها، مالیات‌ها و تسهیلات، فضای تنفس برای فعالان معدنی ایجاد کند. درغیر این صورت، حتی اگر ذخایر زیرزمینی زیادی داشته باشیم، بدون بهره‌برداری هیچ مزیتی ایجاد نمی‌کند.
جعفری طهرانی هشدار داد:درحال حاضر بیش از ۷ درصد ذخایر معدنی جهان در ایران قرار دارد اما بسیاری از این مواد در صورت تغییر فناوری جهانی و همچنین تقاضا ممکن است ارزش خود را به مرور از دست بدهند. اگر سریع‌تر آنها را بهره‌برداری نکنیم، احتمال دارد روزی برسد که بازار جهانی برای برخی از این مواد وجود نداشته باشد.
گره‌هایی که نیازمند گشودن است
جمع‌بندی وضعیت صنعت و معدن ایران در حال حاضر بیش از هر چیز نیازمند یک بازنگری در سیاست‌گذاری است. در صنعت، زنجیره ارزش ناقص، صادرات معدود و تکیه بر انرژی ارزان از مهم‌ترین مشکلات هستند و در معدن نیز بحران سرمایه، عقب‌ماندگی در فناوری و نبود حمایت هدفمند، چالش‌های اصلی محسوب می‌شوند. در هر دو حوزه، نگاه جزیره‌ای و غیرکارشناسی به مسائل مانع رشد شده و راهکار اصلی، عبور از مدیریت دستوری و طراحی سیاست‌های مبتنی بر واقعیت بازار و توان تولیدکننده است. اگر این اصلاحات آغاز نشود، نه سهم واقعی صنعت و معدن از تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد، نه این دو بخش می‌توانند موتور محرک اقتصاد ملی در دوران بازسازی باشند.
منبع: جام جم