کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» مطرح کرد؛ کامودیتی‌ها در آتش تعرفه‌های ترامپ/ ویتنام؛ زنگ خطری برای فولاد ایران
با اینکه برخی باور دارند بازار کامودیتی‌ها در ایران از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ تاثیر نمی‌پذیرد اما برخی دیگر تاکید دارند که به طور حتم این عرصه دیر یا زود از سیاست‌های جدید رییس‌جمهور آمریکا اثر خواهد پذیرفت. از فروردین سال جاری با اعلام رسمی تعرفه‌های جدید تجاری آمریکا، موج تازه‌ای از تنش در اقتصاد جهانی به راه افتاده است؛ موجی که ایران را هم در خواهد نوردید و راه گریزی از آن نیست. البته این تصمیم به طور مستقیم کشور را هدف قرار نداده اما پیامدهای پنهان آن می‌تواند بر اقتصاد فشار وارد کند. از آنجایی که چین بیش از گذشته برای صادرات فولاد به کشورهای دیگر روی آورده و برنامه دارد در 2025 حجم صادرات خود را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس افزایش دهد، در نتیجه این مهم به طور حتم روی بازار صادراتی ایران نیز تاثیرگذار خواهد بود، تا جایی که گفته میشود کشور برای صادرات فولاد در سال 2025 با مشکل جدی روبه‌رو خواهد شد.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا دوم آوریل 2025 (13فروردین‌ماه 1404) در حالی که تمام اعضای دولتش به همراه چندین سناتور و چهره‌های ارشد سیاسی آمریکا مقابل او نشسته بودند، مراسم اعلام تعرفه‌های جدید بر واردات کالا به ایالات‌متحده آمریکا را در باغ رز کاخ سفید، پس از بسته شدن بازارهای مالی این کشور آغاز کرد. رییس‌جمهور آمریکا در اظهاراتش با دفاع از جنگ تعرفه‌های خود گفت: از این پس کشورهای خارجی موظف خواهند شد برای امتیاز دسترسی به بازار آمریکا که بزرگ‌ترین بازار جهان است، هزینه بپردازند. همه روسای جمهور خارجی، نخست‌وزیران، پادشاهان، ملکه‌ها، سفیران و سایر مقامات به زودی با آمریکا تماس خواهند گرفت تا درخواست معافیت از این تعرفه‌ها را مطرح کنند. در این بین کشورهایی که نسبت به ایالات‌متحده تراز تجاری مثبت دارند، از این به بعد کالاهای صادراتی‌شان تعرفه بالاتری خواهد داشت تا به این طریق یا مجبور به واردات بیشتر از آمریکا شوند یا صادرات‌شان به آمریکا محدود‌تر شود. تحلیل‌های مختلفی از سوی کارشناسان درخصوص جنگ تعرفه‌ای که دونالد ترامپ راه انداخته، مطرح میشود. برخی باور دارند که این جنگ تعرفه‌ای در بلندمدت منجر به تقویت تولید در آمریکا میشود اما اقتصاد کشورهای دیگر را ضعیف خواهد کرد. کارشناسان معتقدند، اگرچه در کوتاه‌مدت تعرفه‌گذاری‌های دونالد ترامپ می‌تواند هزینه‌ای 100میلیارد دلاری برای ایالات‌متحده در یک سال ایجاد کند و تورم را در کوتاه‌مدت افزایش دهد اما درآمد عوارض گمرکی آنها از این تعرفه‌ها، در سال به حدود 600میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. در واقع دونالد ترامپ با دفاع از اعمال تعرفه‌های تجاری مدعی است که نه‌تنها از مشاغل داخلی آمریکا بلکه به آفرینش فرصت‌های شغلی جدید در این کشور نیز کمک می‌کند؛ سیاستی که به ادعای او علاوه بر تقویت اقتصاد ملی، درآمدهای مالیاتی دولت را نیز افزایش خواهد داد.
تاثیر‌پذیری شدید فولاد ایران
کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: جنگ تعرفه‌ای ترامپ بیشترین تاثیر لحظه‌ای را به صورت آنی روی قیمت‌های بورسی گذاشته است. این سیاست بر قیمت کامودیتی‌ها تاثیرگذار بوده اما برای مشاهده اثرگذاری آن به زمان نیاز است. خیلی وقت‌ها کالایی که مد‌نظر ترامپ قرار گرفته امکان عرضه آن از سوی کشور دیگری که مشمول تحریم نیست، وجود دارد. به طور مثال در مورد آلومینیوم چهار جایگزین وجود دارد. چین به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده‌های آلومینیوم جهان برای مقابله با سیاست‌های ترامپ قصد دارد با تولید بالغ بر 5/43میلیون تن در سال گذشته و تلاش به ادامه افزایش تولید به 7/45میلیون تن تا پایان سال 2025، نیاز داخلی و بازار جهانی را تامین کند.
او ادامه داد: روسیه نیز احتمال دارد به مدار صادراتی برگردد. البته آن هم به شرط اینکه سازش با اوکراین اتفاق افتد و جنگ تمام شود. به فرض هم که این مهم صورت گیرد و سالی 2میلیون تن کمبود آلومینیوم در بازار توسط روسیه تامین شود اما سوال مهم این است که اگر نشود چه باید کرد؟ جایگزین بعدی کاناداست، به این صورت که وقتی به آمریکا نمی‌تواند بفروشد، رو به صادرات به اروپا خواهد کرد و کسری موجودی بازار اروپا را جبران می‌کند. طهرانی با اشاره به جایگزین چهارم یعنی امارات و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تصریح کرد: کشورهای حوزه خلیج‌فارس روی هم رفته 5میلیون تن آلومینیوم اولیه تولید می‌کنند. به ترتیب امارات با 7/2میلیون تن، عربستان با 5/1میلیون تن، قطر 500هزار تن، بحرین 200هزار تن و کویت 100هزار تن در سال تولید دارند. بدین ترتیب کشورهایGCC نیز به تنهایی می‌توانند کمبود احتمالی آلومینیوم بازار را تامین کنند.
کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد اظهار کرد: چین از 5/43میلیون تولید آلومینیوم دوسوم آن را مصرف داخلی می‌کند، بنابراین به این زودی‌ها نمی‌توان گفت که جنگ تعرفه‌ای ترامپ چه تاثیری بر بازارها می‌گذارد. شاید لحظه‌ای قیمت کامودیتی‌ها کاهشی یا افزایشی شود و تحت تاثیر قرار گیرند ولی باید تا اواخر ماه آپریل صبر کرد تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. هرچند توقف اخیر ۹۰روزه این تعرفه‌ها باعث افزایش بسیار زیاد کامودیتی‌ها و حتی رمزارزها شده ولی همچنان چین به عنوان دومین ابرقدرت اقتصادی و بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات و کامودیتی، تحت تحریم‌های تصاعدی ترامپ قرار گرفته است و بیشترین تاثیر را روی بازار می‌گذارد. او تاکید کرد: معمولا تاثیر عوارض ترامپ میان‌مدت است و بین یک تا سه ماه اثرش مشخص میشود و اگر هم می‌بینید بازارها تاثیر گرفته‌اند باید گفت این اثرگذاری ماندگار نبوده و کوتاه‌مدت است.
تاثیر‌پذیری از تحریم‌ها با وجود ایزوله شدن
طهرانی در پاسخ به این سوال که برخی باور دارند بازار ایران از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ تاثیر نمی‌پذیرد، اظهار کرد: درست است که ایران ایزوله شده و به دلیل تحریم‌ها ارتباطی با آمریکا و عمدتا جهان ندارد ولی به طور حتم از این سیاست‌ها اثر می‌پذیرد. به طور مثال عوارضی که روی فولاد وضع شده باعث میشود که چین بیش از گذشته برای صادرات فولاد به کشورهای دیگر روی بیاورد. این کشور سال گذشته 117میلیون تن صادرات فولاد داشت که از این میزان 8/20میلیون تن را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر کرد. در این بین ملاحظه میشود که صادرات فولاد چین به آمریکا به میزان ناچیز و کمتر از 8/0درصد بوده است اما این کشور برنامه دارد که در 2025 حجم صادرات خود را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس افزایش دهد و به 25میلیون تن برساند یعنی 20درصد افزایش دهد که به طور حتم روی بازار صادراتی ایران نیز تاثیرگذار خواهد بود. این سیاست چین به طور حتم روی صادرات تایلند، تایوان، ویتنام و سایر کشورهای جنوب شرق آسیا هم تاثیرگذار است.
تاثیر ضربدری تعرفه‌های ترامپ
کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد تاثیر تعرفه‌های ترامپ را به صورت ضربدری روی بسیاری از کشورها دانست و به طور مثال گفت: کل صادرات هندوستان به آمریکا سال گذشته 87میلیارد دلار بوده اما با بحث عوارض روی فولاد هند، حدود 7میلیارد دلار کاسته شده و به 80میلیارد می‌رسد یعنی حدود 9درصد صادرات هند به آمریکا کاهش خواهد یافت که اینها همه روی عرضه و تقاضا اثرگذار خواهد بود. نهایتا تمام محصولات مازادی که به آمریکا و بازارهای دیگر صادر می‌شده، امروز به بازارهای هدفی سرازیر می‌شوند که محصولات ایران هم به آنها صادر میشود بنابراین سیاست ترامپ طبیعتا به صورت غیر‌مستقیم بر بازارهای صادراتی ایران تاثیرگذار است. طهرانی تاکید کرد: ما برای صادرات فولاد در سال2025 مشکل جدی خواهیم داشت و حتی بازارهای سنتی همچون خاورمیانه و شمال آفریقا که بازار صادراتی محصولات میانی نیز است تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
ویتنام؛ زنگ خطر برای ایران
کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد با اشاره به وضعیت ویتنام گفت: ویتنام با سرعت در حال نزدیک شدن است و به قولی به تصویری که در آینه اتومبیل خود می‌بینید اعتماد نکنید! ویتنام در سال 2023، 3/19میلیون تن فولاد تولید کرد. در سال 2024 ویتنام توانست با رشد 9/14درصدی با تولید 1/22میلیون تن فولاد، رتبه خود را از هجدهم جهان با پشت سر گذاشتن تایوان و اندونزی به رتبه دوازدهم ارتقا دهد. مصرف سرانه فولاد فعلی ویتنام 240کیلوگرم به ازای هر نفر است و تا سال 2030 برنامه دارد به 290کیلوگرم برای هر نفر افزایش دهد. او تصریح کرد: با افزایش تولید 9/14درصدی در سال، ویتنام در پایان 2027 می‌تواند ایران را با تولید 5/33میلیون تن پشت سر گذاشته و رتبه دهم جهان شود، مگر ایران یک فکر اساسی برای رفع ناترازی انرژی و کاهش تولید فولاد به عمل آورد.
منبع: روزنامه جهان صنعت