استخراج لیتیوم؛ فرصتی طلایی برای آینده
سرمایه‌گذاری یا توهم؟ آینده صنعت لیتیوم در هاله‌ای از ابهام
کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر بین‌المللی معدن و صنایع معدنی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در حالی که پیش‌تر موضوع کشف لیتیوم در همدان مطرح شده بود و اکنون نیز بحث شورابه‌های دریاچه قم و دو نقطه دیگر در استان‌های سمنان و اصفهان مطرح است، به نظر می‌رسد این اخبار به علت تأیید جعلی بودن خبر قبلی کشف لیتیوم در همدان، در عرصه بین‌المللی بازتاب چندانی نداشته است. بر اساس بازخوردهایی که دریافت کرده‌ام، بسیاری از مؤسسات خارجی بر این باورند که این اخبار نیز صحت ندارند و در زمره اخبار جعلی قرار می‌گیرند، مگر سازمان زمین شناسی روسیه که کارشناسان آنها در کشف این ذخایر دخیل بوده‌اند، مهر تأییدی بر آن بزنند.
وی می‌افزاید: فناوری لیتیوم، فرصت‌های شغلی متعددی را ایجاد خواهد کرد و می‌تواند تأثیرگذار باشد. اما سوال این است که چه زمانی به مرحله تولید محصولی با قابلیت صادرات خواهیم رسید؟ با توجه به تقاضای بالایی که برای لیتیوم در صنایع مختلف، از جمله صنایع خودروهای الکتریکی، سلول‌های خورشیدی و فناوری‌های مشابه وجود دارد، این موضوع می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
تحلیلگر بین‌المللی معدن و صنایع معدنی تصریح می‌کند: در حال حاضر، مصرف لیتیوم در داخل کشور چندان بالا نیست، اما قابلیت صادرات وجود دارد و این امر می‌تواند از نظر درآمدی تأثیرگذار باشد.
جعفری طهرانی با اشاره به استراتژی بلند مدت در توسعه صنعت لیتیوم بیان می‌کند: به نظر می‌رسد که طرح جامعی در این زمینه وجود نداشته و هیچ‌گاه مطرح نبوده است، در حالی که ایران ذخایر بالایی ندارد، افغانستان به عنوان یکی از کشورهای مطرح با ذخایر بالا کشف شده توسط دو سازمان زمین‌شناسی روسیه (VSEGEI) و آمریکا (USGS) شناخته می‌شود، با این حال، دولت افغانستان از انتشار اخبار مربوط به لیتیوم خودداری می‌کند و هنوز معادن لیتیوم خود را برای سرمایه‌گذاری خارجی عرضه نکرده است و آنها را در زمره معادن نهایی قرار داده است. به‌طور قطع اگر ما ذخایر مناسبی داشته باشیم، می‌توانیم با کشورهای مطرحی که در این زمینه ذخایر دارند، برابری کنیم.
وی عنوان می‌کند: واقعیت این است که بزرگترین ذخایر لیتیوم، در شیلی قرار دارد که نحوه استخراج آن به صورت سنگ معدنی است. در صورتیکه ذخایر اخیر کشف شده در ایران مرکزی به صورت سطحی و شورابه ای (Brine) هستند.
تحلیلگر بین‌المللی معدن و صنایع معدنی تاکید می‌کند: در مورد برداشت‌های سطحی و شورابه‌ای، هزینه‌های استخراج سنگین مطرح نیست، اما هزینه فراوری آن بالاست. همه چیز بستگی به درصد خلوص لیتیوم این ذخایر دارد. شواهد حاکی است غلظت آن در شورابه‌های قم، سمنان و اصفهان تا ۸۰ قسمت در میلیون (ppm) تأیید شده است، اما سطح اقتصادی استخراج این فلز بیش از ۱۰۰ ppm برآورد می‌شود. حال این سوال مطرح است آیا این ذخایر ارزش مادی برای استحصال دارند یا خیر؟
بر اساس تکنولوژی‌های نوینی که عربستان سعودی در صدد استفاده جهت استحصال لیتیوم از آب دریا است، هزینه تولید هر تن لیتیوم بسته به خلوص بین ۳,۵۰۰ تا ۴,۴۰۰ دلار می‌باشد. در صورتی که هزینه استحصال هر تن لیتیوم از شورابه ها به‌طور متوسط ۵,۵۰۰ دلار و هزینه تولید هر تن لیتیوم از ذخایر سنگ معدنی به طور متوسط ۲,۵۰۰ دلار است.
اکتشافات جدید لیتیوم در ایران، فرصت‌ها و چالش‌های مهمی را پیش روی کشور قرار داده است. از یک سو، این اکتشافات می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، توسعه صنایع مرتبط با باتری‌های لیتیومی و ایجاد ارزش افزوده از طریق صادرات محصولات نهایی منجر شود. با این حال، از سوی دیگر، تردیدهایی در مورد میزان ذخایر واقعی و قابلیت رقابت‌پذیری ایران در بازار جهانی لیتیوم وجود دارد.
یکی از نکات کلیدی، لزوم جلوگیری از خام‌فروشی لیتیوم و تمرکز بر فراوری و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا است. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های استخراج و فراوری، توسعه زیرساخت‌های لازم و هماهنگی بین بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی است، همچنین باید توجه داشت که بازار جهانی باتری‌های لیتیومی بسیار رقابتی است و برای موفقیت در این بازار، ایران باید بتواند محصولاتی با کیفیت بالا و قیمت رقابتی تولید کند.
در نهایت، آینده صنعت لیتیوم ایران به تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های صحیح در زمینه سرمایه‌گذاری، فناوری و توسعه زیرساخت‌ها بستگی دارد. اگر ایران بتواند با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های داخلی و خارجی، زنجیره ارزش لیتیوم را به‌طور کامل در داخل کشور ایجاد کند، می‌تواند از این فرصت به نحو احسن بهره‌برداری کند و به یکی از بازیگران مهم در بازار جهانی لیتیوم تبدیل شود.
منبع: خبرگزاری ایمنا