از آنجا که تولید داخلی بیشتر از نیازهاست درنتیجه باید دست به صادرات زد، اما مساله این است، محدودیت‌هایی که دولت برای صادرات وضع کرده و اینکه گفته شده باید صد درصد ارز نیمایی برگردد، باعث توقف کل زنجیره فولاد شده است. موضوعی که به باور کارشناسان بسیار خطرناک است و انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر حل شود.
اواخر سال گذشته بود که وزارت صمت بخشنامه‌ای را صادر کرد که براساس آن کل زنجیره فولاد باید 100 درصد ارز خود را در سیستم نیمایی وارد کند. این درحالی بود که در گذشته فعالان اقتصادی به صورت مذاکره‌ای با هر واردکننده‌ای که مایل بودند، می‌توانستند محصول خود را با قیمتی نزدیک به قیمت بازار آزاد بفروشند یا می‌توانستند در قبال آن طلا وارد کنند. به هر حال اتفاقی که بعد از این بخشنامه افتاد این بود که از ابتدای امساله همه چیز را متوقف کرده است.
جالب اینکه با وجود جلسات متعددی که تشکل‌های معدنی با وزارت صمت برگزار کرده‌اند اما برخالف وعده‌وعیدهای مسوولان موضوع حل‌نشده باقیمانده است.
در آخر فروردین ماه سال جاری وزیر اقتصاد مطرح کرد که ما بخشنامه را اصالح می‌کنیم. حتی بعد از آن در هفته دوم اردیبهشت هم وزیر صمت اعلام کرد که نگران نباشید اما هیچ اتفاقی نیفتاده است و بعد از فوت رییس‌جمهور هم که تا به امروز مساله بدون هیچ پاسخی روی زمین مانده است.
اینها در حالی است که براساس اعلام انجمن فولاد صادرات زنجیره فولاد کشور در فروردین ماه افت وحشتناکی داشته است. آمار اردیبهشت و خرداد نشان می‌دهد که این کاهش نسبت به سال های گذشته بسیار چشمگیر شده است. حالا کارشناسان از رییس جمهور جدید انتظار دارند که مساله را حل کند و به داد فعالان اقتصادی برسد.
تفاوت بازار داخلی از خارج
کارشناس ارشد بازارهای جهانی با بیان این که بازار داخلی مطابقتی با بازار خارجی ندارد به جهان صنعت گفت: بسیاری از کالاها در داخل کشور قیمت‌های بالاتری از بازار خارجی دارند چراکه بر اساس عرضه و تقاضای داخلی هستند. به طور مثال قیمت کک چین با کیفیت بسیار بالاتر CFR بندرعباس ارزان تر از قیمت کک صادراتی ایران با کیفیت پایین تر FOB بندر عباس است. فولاسازان کک تولیدی را بر اساس نیازشان خرید می‌کنند و چاراه‌ای جز این هم ندارند.
کیوان جعفری طهرانی ادامه داد: در مورد زغالسنگ و فولاد میانی نیز وضعیت همینطور است و شاهدیم که قیمت بیلت در داخل کشور بالاتر از بازار جهانی است. بنابراین در رابطه با بازار کامودیتی ها در ایران باید گفت که اغلب تابع صد درصدی قیمت ها و بازار داخلی هستند و نمی‌توان گفت که بازار جهانی چندان در این عرصه تاثیرگذار است. البته باید بدانیم که یکی از این عوامل بحث تحریم هاست که با وجود تحریم‌ها و عدم ارتباط مستقیم با بازار خارجی ما محدودیت‌های زیادی داریم.
قیمت ها مناسب نیستند
کارشناس ارشد بازارهای جهانی با بیان اینکه در بازار فولاد داخل قیمت‌ها چندان مناسب نیستند خاطرنشان کرد: از آنجاکه تولید داخلی بیشتر از نیازها است درنتیجه باید دست به صادرات زد. مساله این است که محدودیت‌هایی که دولت برای صادرات وضع کرده و اینکه باید 100 درصد ارز نیمایی برگردد باعث توقف و محدودیت صادرات کل زنجیره فولاد شده است. این مساله بسیار خطرناک است و انتظار می رود که مشکل حل شود.
کیوان جعفری طهرانی در رابطه با چگونگی ماجرا تصریح کرد: همه چیز داشت به خوبی پیش می رفت تا اینکه 9 اسفند سال گذشته وزارت صمت بخشنامه ای داد که بر آن اساس کل زنجیره فولاد باید 100 درصد ارز خود را در سیستم نیمایی وارد کند. قبلا به صورت مذاکره ای با هر وارد کننده ای که مایل بودند می توانستند محصول خود را با قیمتی نزدیک به قیمت بازار آزاد بفروشند یا می توانستند در قبال آن طلا وارد کنند اما این بخشنامه باعث شد که تمام موارد از ابتدای امسال متوقف شود.
او ادامه داد: حتی جلساتی هم تشکل های مختلف با وزارت صمت داشتند که یکی از این جلسات اواخر اسفند سال 1402 بود و صحبت شد که وزارتخانه تسهیلات و تخفیفاتی قایل می شود و سعی می کند که بخشنامه را اصلاح کند اما این اتفاق نیفتاد. بعد از تعطیلات نوروز 1403 باز هم ماجرا به تعویق افتاد. در آخر فرودین ماه احسان خاندوزی وزیر اقتصاد مطرح کرد که ما بخشنامه را اصلاح می کنیم و نگران نباشید. در هفته دوم اردیبهشت هم وزیر صمت اعلام کرد که نگران نباشید و ما بخشنامه را اصلاح می کنیم. با اینکه همه منتظر بودند اما هیچ اتفاقی نیافتد تا اینکه 30 اردیبهشت ماه سید ابراهیم رییسی به شهادت رسید و این موضوع تا به امروز بدون هیچ پاسخی روی زمین مانده است.
افت وحشتناک صادرات فولاد
او تصریح کرد: بر اساس اعلام انجمن فولاد صادرات زنجیره فولاد کشور در فرودین ماه افت وحشتناکی داشته است. آمار اردیبهشت و خرداد نشان می دهد که این کاهش نسبت به سالهای گذشته بسیار زیاد شده است. فراموش نکنیم چنین کاهشی را نمی توان به صورت هیجانی جبران کرد. با توجه به انتخابات ریاست جمهوری و آمدن دولت جدید و وزرا این ماجرا تا مرداد طول می کشد که اگر قرار باشد هیچ تصمیمی در این رابطه گرفته نشود خسارت جبران ناپذیری به صنعت فولاد کشور وارد می شود.
این کارشناس فولاد با اشاره به طولانی شدن روند یک تصمیم با توجه به انتخابات ریاست جمهوری گفت: مساله این است که تا دولت جدید روی کار آید ممکن است که این روند طول بکشد و درنهایت اینکه مشکل به شدت روی صادرات فولاد کشور و تولید تاثیر سو می گذارد و فعالان این عرصه را با مشکلات زیادی روبرو می کند. در ادامه اگر وضعیت شرکت‌ها و بنگاه های کوچک و بزرگ در زنجیره فولاد به صورتی بشود که نتوانند تولید خود را به فروش برسانند، درنتیجه تولیدشان کاهشی می شود که مورد بسیار مهم و دهشتناکی است که دولت باید به آن توجه کند.
جعفری طهرانی با اشاره به وجود مشکلات در اثر چنین تصمیمی گفت: اگر مسوولین مربوطه نتوانند تصمیم درستی در رابطه با اصلاح بخشنامه ارز نیمایی بگیرند طبیعتا همه چیز به عقب می افتد و دولت جدید با مشکل جدی در این رابطه روبرو خواهد شد. تا دولت جدید روی کار آید روند طولانی است و عملا 5 ماه سال را با کاهش صادرات سپری کرده ایم و به هیچ وجه کشور نمی تواند کاهش صادرات نیمه اول سال را در شش ماه دوم جبران کند. حتی اگر بخشنامه مربوط به ارز نیمایی برطرف هم شود باز مجال برای جبران وجود نخواهد داشت. بنابراین موضوع بسیار مهمی است که در رابطه به آن باید تصمیم مناسب گرفته شود تا چنین وضعیتی ادامه پیدا نکند.
او تاکید کرد: حجم صادرات کشور در 6 ماهه اول سال افت وحشتناکی خواهد کرد و حتی ایران جایگاه خود را به عنوان دهمین تولید کننده فولاد جهان از دست خواهد داد. وقتیکه صادرات انجام نشود طبیعتا تولید هم تحت شعاع قرار می گیرد چراکه بسیاری از محصولات مازاد نیاز داخلی هستند و باید صادر شوند.
انتظار از دولت چهاردهم
او در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از دولت دارید گفت: دولت اجازه دهد که طبق همان شرایط قبلی صادرکننده ها بتوانند ارزشان را به صورت مبادله ای یا مذاکره ای به واردکنندگان بفروشند و لازم نباشد که ارز را به سامانه نیما ببرند و بعد خود اگر وارد کننده هستند در صف به ایستند. این مساله خیلی کم لطفی در حق فعالین اقتصادی است که امیدواریم حل شود. متاسفانه این شرایط به شدت روی صادرات و تولید تاثیر سو می گذارد.
جعفری طهرانی در رابطه با روابط ایران و اروپا نیز مطرح کرد: به دلیل تحریم ها ما نمی توانیم صادراتی به اروپا داشته باشیم. درواقع بزرگترین حجم صادرات فولاد ایران به اروپا تا قبل از اکتبر 2017 بود که در دوره برجام صورت گرفت اما بعد از آن انجمن فولاد اروپا برای 5 فولادساز از 4 کشور (روسیه، اوکراین، برزیل و ایران) عوارض وارداتی وضع کرد و معتقد بودند که قیمتهایی که به اروپا می فروشند پایین تر از تولید داخل است و بر اساس قوانین آنتی دامپینگ مشمول پرداخت عوارض وارداتی هستند. از نیمه اکتبر 2017 تا می 2018 حدود 6 ماه همچنان ما نتوانستیم به اروپا صادر کنیم و صادرات خیلی به ندرت با حجم محدود صورت گرفت و از آن به بعد هم ایران مجددا تحریم شد. به این ترتیب امروز ما صادرات عمده ای به اروپا نداریم و این حوزه برای ما اهمیت صادراتی ندارد.
لینک دانلود PDF ویژه نامه جهان صنعت از اینجا