طی دو ماه گذشته، دولت چین با مجموعه‌ای از اقداماتی که با نیت تحریک بازار به کار بسته، برای چرخش اقتصاد بیمار خود از سنگ‌آهن حمایت کرده است، با این حال، هنوز نگرانی‌هایی در مورد اقتصاد چین وجود دارد، به ویژه در مورد هر موضوعی که مربوط به بخش املاک است و حدود ۴۰ درصد از تقاضا برای سنگ‌آهن را تشکیل می‌دهد. شروع ساخت خانه‌های جدید ملکی این کشور بزرگ‌ترین محرک تقاضای فولاد – در سال ۲۰۲۳ بود، چین در حال به‌کارگیری آخرین تلاش‌های خود برای احیای بخش املاک است، چنانچه قصد دارد حداقل یک تریلیون یوآن کمک مالی کم‌هزینه به برنامه‌های نوسازی روستای شهری این کشور و برنامه‌های مسکن مقرون‌به‌‌صرفه ارائه دهد. آخرین طرح پس از اعلام محرک‌های مالی پکن، از جمله افزایش کسری بودجه، با انتشار یک تریلیون یوآن دیگر اوراق قرضه دولتی انجام شد. این امر به جو مثبت در بازار سنگ‌آهن افزوده است. با افزایش سرمایه‌گذاری چین در زیرساخت‌ها و تولید، باید دید، آیا تقاضا برای فولاد در این بخش‌ها در سال ۲۰۲۴ افزایش خواهد یافت و از قیمت‌های سنگ‌آهن در آینده حمایت می‌کند یا نه؟

«دنیای‌اقتصاد» با کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس بین‌المللی بازار آهن و فولاد گفت‌وگو کرده است، این تحلیلگر ارشد بازار آهن و فولاد در خصوص این سوال که فاکتورهای اثرگذار بر بازار جهانی سنگ آهن و فولاد در فصل زمستان چه خواهد بود، گفت: جشن فستیوال بهاره چین یا سال نو چینی از روز شنبه ۲۱ بهمن (۱۰ فوریه) آغاز خواهد شد. سال گذشته شاهد آن بودیم که جشن شکوفه‌ها در این کشور ۱۰ روز زودتر از موعد شروع شد و بنابراین تعطیلات سال نو چینی از آخر ژانویه آغاز شد، ولی این موعد امسال براساس تاریخ قمری ۱۰-۱۱ روز عقب افتاده و ۱۰ فوریه (۲۱ بهمن) خواهد بود.
براساس تقویم، ۴۰ روز به این موعد، زمان باقی مانده است. در این باره با توجه به اینکه چین، کشور بسیار بزرگی است و با وجود همه امکانات زیربنایی که در زمینه لجستیک (چه از طریق زمینی و هوایی) دارد، ولی اغلب شهروندان این کشور یک هفته زودتر از تاریخ تعطیلات به مرخصی می‌روند. به روایتی ما عملا تا آخر ژانویه (۱۰ بهمن) چین را در بازار خواهیم داشت. طی ماه‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم که روند افزایش قیمت محصولات بالادستی چرخه زنجیره فولاد افزایش قابل توجهی پیدا کرده و این روند در طول دو ماه گذشته ادامه پیدا کرده است. با وجود تمام تمهیداتی که چین در طول چند هفته گذشته اندیشیده و حتی استفاده از روش‌های بسیار تند و اصطلاحا رادیکال برای کنترل بازار مانند کنترل قیمت توسط رگولاتورها ولی زیاد موفق نبوده است؛ به دلیل اینکه موجودی سنگ آهن و مواد اولیه در بنادر چین با توجه به افزایش تقاضایی که وجود دارد، کاهش پیدا کرده و این خود باعث شده که یک جو هیجانی ایجاد شود؛ هرچند فولادسازهای چین هم زیاد از قیمت بالای مواد اولیه راضی نیستند، چرا که حاشیه سودشان کاهش پیدا کرده است؛ ولی پیش‌بینی‌هایی که وجود دارد این است تا پایان سال چینی در طول یک ماه آینده نیز روند افزایش قیمت‌ها ادامه پیدا کند هرچند ۱۵ روز قبل از تعطیلات، عملا بازار بسته می‌شود و خریدی انجام نمی‌شود؛ دقیقا مشابه نیمه دوم اسفندماه که خیلی از فعالیت‌های تجاری در ایران هم محدود می‌شود.
طهرانی در ادامه افزود: فاکتور تاثیرگذار بر بازار سنگ‌آهن فولاد در فصل زمستان، مثل هر کشوری عامل عرضه و تقاضا است، چنانچه اشاره کردم به علت افزایش تقاضا شاهد افزایش قیمت و رالی قیمت‌ها بودیم؛ هرچند این افزایش قیمت باعث شده است که حتی در برهه‌ای از زمان حجم کالاهای صادراتی از کشورهای مختلف به چین افزایش پیدا کند و باعث شود خریدارها تعیین‌کننده قیمت باشند؛ یعنی فارغ از شاخص‌های قیمت‌گذاری‌ای که در دنیا مطرح است و همه آشنایی دارند، شاهد آن هستیم که در این برهه خریدارها هستند که تعیین‌کننده قیمت هستند و در یک محدوده قیمت باز و وسیع در حال مذاکره با فروشنده‌ها هستند.
 

این کارشناس بین‌المللی بازار سنگ آهن و فولاد گفت: در رابطه با قیمت خودِ فولاد، وضعیت نسبت به مواد اولیه یک مقدار بحرانی‌تر است؛ به دلیل اینکه تقاضای مصرف بالا به‌ویژه در فصل زمستان محدودتر است و خود به خود شاهد آن هستیم که حتی چین در طول چند ماه گذشته به‌ویژه در ماه نوامبر افزایش صادرات فولاد داشته است. در این باره در ماه‌های سپتامبر و اکتبر این روند ادامه پیدا کرد و در نوامبر افزایش صادرات فولاد رکورد زد.
وی در خصوص صادرات فولاد چین گفت: چین در ماه نوامبر (ماه یازدهم میلادی) ۸ میلیون تن صادرات فولاد داشته است که ۸ درصد افزایش ماهانه را نشان می‌دهد. کل صادرات فولاد چین در طول ۱۱ ماه ابتدایی سال جاری میلادی از ژانویه تا نوامبر به ۸۲ میلیون و ۶۵۰ هزار تن رسید که رکورد قابل توجهی است. اگر به فرض صادرات فولاد چین در ماه دسامبر را هم حدود ۸ میلیون تن در نظر بگیریم، پس می‌شود به یک عدد ۹۰ میلیون تن صادرات فولاد در طول سال ۲۰۲۳ برسیم که رکورد بالایی است.
البته ما دررابطه با چین تا قبل از سال ۲۰۱۷ میلادی، رکورد صادرات ۱۰۰ میلیون تن را هم داشتیم که بعد از آن شاهد بودیم به یک‌باره براساس سیاست‌های انقباضی که چین برای صادرات اتخاذ کرد و درواقع تمام منابع خودش را برای توسعه فعالیت‌های ساخت‌و‌ساز داخلی گسیل کرد، آن‌قدر ساخت‌و‌ساز توسعه پیدا کرد که مسکن به حالت اشباع رسید و آن داستان‌های ورشکستگی شرکت‌های بزرگ توسعه‌دهنده مثل اِوِرگراند ایجاد شد. این در حالی است که تا قبل از این، پروژه‌های ساخت‌و‌ساز وسیعی کلید خورد.
تا قبل از ۲۰۱۷ شاهد صادرات ۱۰۰ میلیون تن بودیم که به یک‌باره از سال ۲۰۱۸ و به دنبال آن شیوع بیماری کرونا این اعداد در محدوده ۵۵-۵۰ میلیون تن محدود شد. این در حالی است که عملا از سال گذشته چین دوباره تمرکزش را روی صادرات قرار داده است؛ این میزان امسال عملا تا پایان سال میلادی به حدود ۹۰ میلیون می‌رسد که عدد بسیار بزرگی است و نشان می‌دهد که چین شدیدا دنبال توسعه صادرات است. البته شواهد حاکی است چین برای سال ۲۰۲۴ برنامه کاهش صادرات فولاد را دنبال خواهد کرد؛ چرا که بر اساس اعلام انجمن آهن و فولاد چین CISA، تولید فولاد این کشور در سال آینده بین یک تا ۵ میلیون تن کاهش خواهد یافت در صورتی‌که مصرف فولاد چین در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۹ میلیون تن افزایش خواهد یافت و در نتیجه چین این کسری را از محل کاهش صادرات فولاد تامین خواهد کرد. شواهد حاکی است، کل صادرات فولاد چین در سال ۲۰۲۴ به حدود ۷۵ تا ۸۰ میلیون تن محدود خواهد شد که خبر خوبی برای صادرکنندگان فولاد ایران است.
جعفری‌طهرانی ادامه داد: در مورد دورنمای بازار طبیعتا دورتر و فراتر از دو ماه آینده نمی‌شود رفت. در حال حاضر، هم در پایان سال میلادی و هم نزدیک به پایان سال چینی هستیم و در این راستا تغییرات بزرگی بابت همین(به‌ویژه تعطیلی سال چینی) رخ خواهد داد. فراموش نکنیم بعد از تعطیلات چین که یک هفته است شاهد آن هستیم که همان روند برگشت چینی‌ها سر کار با تاخیر اتفاق می‌افتد و عملا بازار، بازار خیلی فعالی نخواهد بود.در پایان هفته اول ماه مارس نیز نشست سرانه دوقلو را داریم که تاریخ آن پنجم تا دهم مارس هر سال متغیر است که آن هم بسیار تاثیرگذار است. پس اگر در نظر بگیریم که چین تصمیمات کلانی که در طول سال آینده‌اش می‌گیرد در نشست دوقلو همیشه اتفاق می‌افتد و هرگونه تصمیمی که گرفته می‌شود خود به خود روی بازار کامودیتی از جمله آهن و فولاد تاثیر می‌گذارد، پیش‌بینی بلندمدت بازار غیرممکن است.
وی مبنی بر اینکه دورنمای قیمت‌ها با توجه به موارد فوق چه خواهد بود به «دنیای اقتصاد» گفت: در خصوص دورنمای قیمت‌ها باید گفت ظاهرا روند حفظ افزایش قیمت محصولات بالادستی همچنان وجود دارد و شواهد نشان می‌دهد اگر چین نتواند به هر صورتی نسبت به کنترل قیمت‌ها و کاهش آنها اقدام کند، این روند احتمالا تا پایان سال چینی یعنی تا آخر ژانویه و قبل از شروع تعطیلات حفظ خواهد شد.
در رابطه با بعد از تعطیلات چین، همیشه دو تعریف مختلف وجود داشته است. بعضی از تصمیم‌سازهایی که در بازار کامودیتی ازجمله بازار داخل چین و بازار منطقه‌ای جنوب شرق آسیا تاثیر دارند باعث می‌شود بعد از تعطیلات چین و تا قبل از شروع نشست سرانه دوقلو نیز نسبت به خرید اقدام کنند. این موضوع ریسک بزرگی دارد چون درواقع می‌توان گفت قمار می‌کنند؛ چراکه بازار هم کاملا مشخص نیست، ولی خب فارغ از باخت، خیلی‌ها در این قمار بُرد داشتند. با این حال نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چند درصد بازار تمایل به خرید محصولات فولادی و زنجیره فولاد؛ بعد از تعطیلات چین به عبارتی در پایان بهمن و اوایل اسفندماه خواهد داشت.
این تحلیلگر جهانی بازارهای سنگ‌آهن و فولاد در خصوص سوال دیگری مبنی بر اینکه وضعیت بازار املاک چین و اثر آن بر بازار سنگ‌آهن و فولاد جهانی چه خواهد بود، گفت: در رابطه با وضعیت بازار املاک چین و اثر آن بر بازار سنگ‌آهن و فولاد باید گفت: همچنان این یک آیتم بسیار بزرگ و تاثیرگذار است، ولی با توجه به وضعیت اشباعی که مسکن در چین دارد و شاهد آن هستیم که حتی فیلم‌های ویدئویی زیادی هم در شبکه‌های مجازی منتشر شده است که ساختمان‌های نوساز را تخریب می‌کنند، با توجه به اینکه خیلی از این ساختمان‌ها سازه فلزی دارند، باعث می‌شود درواقع اسکلت فلزی بعضی از این ساختمان‌ها به عنوان آهن‌قراضه در زنجیره فولاد مصرف شود.
حرکتی که به نظر من برای کنترل بازار مسکن چین اتفاق خواهد افتاد، به حدود ۱۵تا۲۰ سال پیش در دوره ریاست‌جمهوری «هو جینتائو» و قبل از دوره شی‌جین‌پینگ برمی‌گردد، در این خصوص شاهد آن بودیم که عمر سازه‌های فلزی چین را کاهش دادند تا اسکلت فلزی و ساختمان‌های به‌ویژه دولتی و حتی ترمینال‌های اتوبوسرانی و ایستگاه‌های قطار و فرودگاه‌ها با عمر مفید بین ۷تا۱۰ سال تخریب شوند و این سازه‌ها به زنجیره فولاد برگردند.
وی ادامه داد: سیاست کاهش طول عمر سازه‌های فلزی دقیقا بعد از ریاست‌جمهوری شی‌جین‌پینگ یعنی از مارس ۲۰۱۳ به بعد معکوس شد که این باعث یک سکته در بازار شد، در واقع این حرکت خودبه‌خود تاثیر زیادی روی بازار گذاشت به خاطر اینکه عمر سازه‌های فلزی در دوره ریاست‌جمهوری ایشان بین ۱۰ تا ۱۵ سال حتی بیشتر افزایش پیدا کرد. طبیعتا برای کنترل بازار مسکن چین راهی نیست غیر از اینکه به‌ویژه ساختمان‌های قدیمی از مدار خارج شوند.
طهرانی توضیح داد: اما موضوعی که در مورد اقتصاد چین باید به آن بپردازیم این است که اگر خوش‌بینانه بخواهیم نگاه کنیم، «ناامیدی» نه ولی «کمبود علاقه‌مندی در سرمایه‌گذاری» در سرزمین اصلی چین است. این فقط برای سرمایه‌گذار خارجی مطرح نیست، بلکه خیلی از سرمایه‌گذاری‌ها در چین توسط چینی‌هایی که خارج از چین زندگی می‌کنند، اتفاق افتاده است و شاهد هستیم که در برهه‌ای از زمان که همان اوایل ریاست‌جمهوری شی‌جین‌پینگ بود که محدودیت‌های شدیدی را وضع کرد، اتفاق افتاد. چنانچه برای تملک مسکن، سیاست‌های کمونیستی قدیم را برگرداندند که هر کسی بیشتر از یک مسکن به نام خودش و اقوام خودش نمی‌تواند داشته باشد؛ یعنی می‌تواند فقط یک خانه داشته باشد، یک دفتر کار داشته باشد یا به فرض یک مغازه.
وی افزود: ما در دوره ریاست‌جمهوری هو جینتائو دیدیم که این قوانین کمونیستی کاهش پیدا کرد و چقدر باعث رشد و شکوفایی اقتصادی چین در سال ۲۰۱۰ – ۲۰۰۹ میلادی شد که عدد رشد اقتصادی این کشور به بالای ۱۰ درصد رسید به خاطر اینکه هر خانواده چینی قابلیت خرید چندین مسکن و حتی اتومبیل و… را داشتند که این خود به خود باعث شده بود بازار مصرف چین افزایش پیدا کند. این در حالی است که بعد از آن سیاست‌های انقباضی شی‌جین‌پینگ باعث شد تغییرات خیلی شدیدی اتفاق بیفتد و بازار منقبض شود.
منبع: دنیای اقتصاد