در چنین موقعیتی از میزان تقاضا برای سنگ آهن کاسته شد و به دنبال آن قیمت این محصول معدنی در روندی نزولی قرار گرفت. هرچند این روند کاهشی ادامه‌دار نبود. درواقع رشد تقاضا برای فولاد از سوی چین توانست بازار سنگ آهن را از نیمه سال ۲۰۲۰ وارد مدار افزایشی کند. در همین حال بازار سنگ آهن در روزهای پایانی سال ۲۰۲۰ شاهد رکوردهای جدیدی از قیمت این محصول معدنی بود. در ادامه باید خاطرنشان کرد که چین سهم قابل‌توجهی از تولید فولاد جهان را در اختیار دارد. بر همین اساس نیز این کشور در سال‌های اخیر به واردکننده بزرگ سنگ آهن در دنیا تبدیل شده است. بنابراین روند مصرف سنگ آهن از سوی این کشور تاثیر بسزایی بر شرایط بازار این محصول در جهان دارد. کما اینکه حرکت چین به سمت بهبود اقتصادی در نیمه دوم سال ۲۰۲۰، زمینه تقویت قیمت این محصول معدنی را فراهم کرد. برای ارزیابی شرایط بازار سنگ آهن در سال ۲۰۲۰ و پیش‌بینی آن در سال ۲۰۲۱ با کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس ارشد بازار بین‌الملل گفت‌وگو کرده‌ایم. متن کامل گفت‌وگوی صمت با جعفری‌طهرانی را در ادامه می‌خوانید.
بازار سنگ آهن در سال گذشته میلادی چه فراز و فرودهایی را تجربه کرده است؟
قیمت سنگ آهن با عیار ۶۲ درصد عموما به‌عنوان ملاک نرخ فروش این محصول ارزیابی می‌شود. در نخستین ماه از سال ۲۰۲۰ سنگ آهن با عیار ۶۲ درصد کمی بالاتر از ۹۰ دلار به‌ازای هر تن در بازار بین‌المللی معامله شد. در ماه فوریه (بهمن و اسفند) و قبل از تعطیلات سال نو چین طبق روال هر ساله، قیمت این محصول معدنی در روند نزولی قرار گرفت و در محدوده ۸۵ تا ۹۰ دلار به فروش رفت. این روند ادامه داشت تا ماه مارس (اسفند و فروردین) دوباره قیمت این محصول معدنی به ۹۰ دلار به‌ازای هر تن رسید.
اما از ماه مارس به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا شاهد روند شدید کاهشی قیمت این محصول بودیم. تا جایی‌که در ماه آوریل (فروردین و اردیبهشت) نرخ فروش سنگ آهن به محدوده ۸۰ تا ۸۵ دلار به‌ازای هر تن کاهش یافت. با بهبود وضعیت تولید صنعت فولاد چین در ۳ ماهه دوم سال ۲۰۲۰ قیمت این محصول دوباره در مسیر رو به رشدی قرار گرفت. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که چین بزرگ‌ترین فولادساز جهان است و سهم قابل‌توجهی از تولید این محصول را در اختیار دارد. در همین حال به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ آهن دنیا نیز شناخته می‌شود. بخش قابل‌توجهی از نیاز این کشور به سنگ آهن از طریق واردات تامین می‌شود. بر همین اساس، روند تولید فولاد چین و مصرف سنگ آهن از سوی این کشور محرک اصلی قیمت این محصول معدنی در بازار جهانی شناخته می‌شود. در ماه مه و به‌دنبال رشد اقتصادی چین، قیمت سنگ آهن با عیار ۶۲ درصد دوباره مرز ۹۰ دلار به‌ازای هر تن را رد کرد.
با افزایش تولید فولاد چین در ماه ژوئن (خرداد و تیر) شاهد آن بودیم که قیمت‌ها به ۱۰۰ دلار رسید و حتی از کانال ۱۰۰ دلار عبور کرد. علت اصلی این رشد چشمگیر نرخ فروش سنگ آهن را باید به افزایش تولید فولاد چین نسبت داد، چراکه بدین‌ترتیب میزان تقاضا برای سنگ آهن افزایش یافت. بنابراین باید اقرار کرد کنترل همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ در چین محرک اصلی روند رو به رشد قیمتی سنگ آهن بود.
روند صعودی قیمت در هفتمین ماه از سال گذشته میلادی ادامه داشت و قیمت این محصول در بازار جهانی به ۱۱۵ دلار رسید. در آن دوره زمانی پیش‌بینی می‌شد که نرخ فروش سنگ آهن در همان محدوده ۱۱۵ دلاری باقی بماند و انتظاری برای تداوم این روند صعودی وجود نداشت. با این وجود شاهد بودیم که در ماه اوت (مرداد و شهریور) و همزمان با افزایش تولید فولاد در چین، قیمت سنگ آهن از مرز ۱۲۰ دلاری عبور کرد. این روند رو به رشد قیمتی تا ماه سپتامبر (شهریور و مهر) هم ادامه داشت. نرخ فروش سنگ آهن در این ماه در محدوده ۱۲۰ تا ۱۲۵ دلار قرار گرفت.
در یک هفته نخست ماه اکتبر شاهد تعطیلات طولانی روز ملی چین هستیم که هر ساله اول تا ۸ اکتبر (مهر) برگزار می‌شود. طبیعتا این تعطیلات زمینه کاهش تولید فولاد چین را فراهم می‌کند. حتی برخی کارخانه‌های فولادی این کشور عملیات اورهال خود را به این بازه زمانی اختصاص می‌دهند؛ بنابراین شاهد کاهش تولید فولاد و به‌دنبال آن افت تقاضا برای سنگ آهن هستیم. درنتیجه شاهد بازگشت قیمت سنگ آهن تا ۱۲۰ دلار به‌ازای هر تن بودیم.
پس از تعطیلات روز ملی چین، شاهد رشد مختصر قیمت‌ها بودیم تا جایی‌که قیمت این محصول معدنی در ماه نوامبر (آبان و آذر) به قیمت سپتامبر رسید و بین ۱۲۰ تا ۱۲۵ دلار قرار گرفت. این روند ادامه داشت تا نرخ فروش سنگ آهن با شیب بسیار سریع افزایش یافت. در اواخر ماه نوامبر و اوایل دسامبر قیمت محصول معدنی مورد بحث مرز ۱۴۰ دلار را پشت سر گذراند و به سرعت به ۱۶۰ دلار به‌ازای هر تن هم رسید.
در آخرین روز کاری چین در ماه دسامبر (۳۰ دسامبر) قیمت سنگ آهن برابر ۱۵۹ دلار ثبت شد؛ یعنی سنگ آهن سال ۲۰۲۰ را با رکورد قیمتی ۱۵۸ دلار و ۹۰ سنت به پایان رساند. برای تبیین هرچه بیشتر رشد قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۲۰ باید تاکید کنیم که این محصول در دومین روز ژانویه ۲۰۲۰ با نرخ ۹۳ دلار و ۲۰ سنت به فروش رفت؛ یعنی نرخ فروش سنگ آهن در یک سال رکورد ۶۵ دلار و ۷۰ سنتی را تجربه کرد که رکوردی قابل‌توجه به‌نظر می‌رسد.
بازار سنگ آهن را در امسال میلادی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این روند رو به رشد قیمتی ادامه می‌یابد؟
درحال‌حاضر، تعطیلات عید شکوفه‌های چین را در پیش داریم. این تعطیلات به‌طور رسمی از ۱۱ تا ۱۷ فوریه (۲۳ تا ۲۹ بهمن) برگزار می‌شود. طبق روال هر ساله انتظار می‌رود این تعطیلات از یک هفته زودتر آغاز شود و تا یک هفته پس از آن روند کار و تولید به شرایط عادی بازنگردد؛ بنابراین به‌طور رسمی حدود ۱۰ روز تا تعطیلات سال نو چین باقی مانده و هفته جاری تنها هفته کاری قبل از تعطیلات چین است.
با توجه به موارد یادشده، درحال‌حاضر شاهد روند نزولی قیمت سنگ آهن هستیم. قیمت این محصول روند نزولی خود را آغاز کرده است. قیمت این محصول در تاریخ ۲۸ ژانویه افت شدید بیش از ۹ دلاری یافت، هر چند در روز بعد حدود ۲ دلار آن اصلاح قیمت شد. یعنی نرخ فروش سنگ آهن ۶۲ درصد در روز ۲۹ ژانویه و در مقایسه با روز قبل آن افت ۷ دلار و ۵۰ سنتی داشت. به عبارتی قیمت آخر ژانویه ۲۰۲۱ تقریبا به قیمت پایان دسامبر ۲۰۲۰ بازگشت و فقط افزایش قیمت جزیی ۸۵ سنتی داشت. البته انتظار می‌رود تا آغاز تعطیلات سال نو چین این روند قیمتی با تلرانس محدودی حفظ شود.
مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر بازار سنگ آهن را چه مواردی می‌دانید؟
پس از تعطیلات سال نو چین، طبق روال هر ساله نشست کنگره خلق چین برگزار می‌شود. این نشست بین ۵ تا ۱۰ ماه مارس (۱۵ تا ۲۰ اسفند) برگزار می‌شود هرچند هیچ‌گاه زمان دقیق برگزاری آن به‌دلیل امنیتی اعلام نمی‌شود. انتظار می‌رود در این نشست تصمیمات کلان اقتصادی چین اتخاذ شود.
نشست سال گذشته کنگره خلق چین به‌دلیل شیوع ویروس کرونا با ۲ ماه تاخیر در ماه مه برگزار شد و انتظار می‌رود این نشست در امسال طبق برنامه برگزار شود. در این نشست، روند اجرایی طرح‌های توسعه چین برای پیشبرد پروژه جاده ابریشم جدید BRI و همچنین طرح‌هایی که این کشور برای تولید فولاد سبز در سال ۲۰۲۱ خواهد داشت، بررسی می‌شود. بدون تردید تصویب طرح‌های یادشده موجب می‌شود نیاز این کشور به سنگ آهن همچنان تداوم داشته باشد.
از مجموع موارد یادشده اینطور برداشت می‌شود که قیمت فروش سنگ آهن در ماه مارس افزایش قیمت محدود را تجربه خواهد کرد. اما بسته به سیاست‌های اتخاذ شده در کنگره خلق چین، روند این بازار تعیین‌تکلیف می‌شود. چنانچه اجرای پروژه‌های بزرگی در این صنعت تصویب شود باید منتظر تداوم رونق در بازار این محصول معدنی باشیم.
با این وجود، نرخ فروش سنگ آهن قابلیت افزایش زیاد از محدوده ۱۶۰ دلار فعلی را ندارد، زیرا فولادسازان چین در مقابل رشد بیشتر قیمت مقاومت می‌کنند. بدین‌ترتیب سیاست‌هایی را اتخاذ می‌کنند که با کنترل قیمت مواد اولیه تولید، از حاشیه سود آنها کاسته نشود. در ادامه باید خاطرنشان کرد پیش‌بینی روند بازار سنگ آهن در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ همچنان زود است و باید منتظر بود.
چه بخشی از نیاز چین به مواد اولیه تولید فولاد از طریق قراضه و چه سهمی از آن از طریق قراضه تامین می‌شود؟
سنگ آهن نقش اصلی در تامین نیاز فولادسازان چینی به مواد اولیه دارد. با این وجود، بخشی از نیاز این کشور به مواد اولیه از طریق واردات قراضه تامین می‌شود. چین از ابتدای ژانویه ۲۰۲۱ واردات آهن قراضه را به شکل نامحدود آزاد کرده است. طبق روال ۲ سال گذشته، سهمیه‌ای برای ورود آهن قراضه تعیین و این سهمیه هر ۳ ماه بازنگری می‌شد. اما در امسال این سهمیه به‌طور کامل برداشته شده است. در همین حال، انتظار می‌رود صنعت فولاد چین حدود ۱۰ درصد نیاز خود به مواد اولیه برای تولید فولاد را از طریق آهن قراضه تامین کند.
ایالات متحده یکی از کشورهای اصلی صادرکننده قراضه در جهان است. با توجه به تغییر دولت ایالات متحده انتظار می‌رود چین نیز نسبت به واردات آهن قراضه از این کشور اقدام کند.
هند نیز به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی مواد اولیه تولید فولاد چین (سنگ آهن) شناخته می‌شود. این کشور در سال ۲۰۲۱ طرح‌های توسعه متعددی را برای صنعت فولاد خود در نظر دارد. این کشور حتی در نظر دارد بیشتر محصولات سنگ آهنی خود را به تولید داخلی صنعت فولاد اختصاص دهد. این درحالی است که این کشور در سال ۲۰۲۰ به‌ویژه در سه ماهه دوم و سوم، بخش قابل‌توجهی از سنگ آهن خود را به چین صادر کرد. با توجه به نیاز هند به سنگ آهن و حتی قراضه در سال ۲۰۲۱ و کاهش صادرات، نیاز چین به مواد اولیه همچنان پابرجا خواهد بود؛ بنابراین نیاز است نسبت به واردات سنگ آهن از استرالیا یا برزیل به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول معدنی اقدام کند.
اجرای پروژه جاده ابریشم چه تاثیری بر روند تامین سنگ آهن مورد نیاز این کشور دارد؟
یکی از طرح‌های توسعه‌ای که چین به موازات احداث جاده ابریشم پیش می‌برد این است که معادن سنگ آهن و سایر معادن فلزی مورد نیاز پروژه را در مسیر احداث آن، اکتشاف و استخراج کند. طبیعتا منابع سنگ آهن خوبی در قزاقستان وجود دارد که این منابع نیز می‌تواند به‌عنوان منبع تامین خوراک واحدهای فولادی چین مورد توجه قرار گیرد.
منبع: روزنامه صمت