سومین کنفرانس بین‌المللی موسسه استیل‌پرایس با محوریت چشم‌انداز فولاد، گندله و آهن اسفنجی در منطقه مِنا (خاورمیانه و شمال افریقا) هفته گذشته در هتل استقلال تهران با حضور مهمانان داخلی و خارجی برگزار شد.
در این کنفرانس به ابعاد مختلف صنعت فولاد ایران تا افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ و همچنین وضعیت این صنعت در بعد بین‌المللی پرداخته شد. کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد و سنگ‌آهن از سخنرانان این کنفرانس بود. او در متن سخنرانی خود به وضعیت نامطلوب عرضه کنسانتره در جهان و تنگناهای تولید فولاد در ایران پرداخت و برترین تولیدکنندگان آهن اسفنجی جهان را بر اساس حجم تولید در سال گذشته میلادی معرفی کرد. به گزارش صمت کیوان جعفری‌طهرانی در ابتدای سخن، خبر از وضعیت نه چندان مطلوب فولاد ایران در سطح جهان داد. وی همچنین به صحبت والنتینا بورای از شرکت وودمکنزی در ششمین کنگره بین‌المللی گندله و آهن اسفنجی متال بولتن دوبی اشاره کرد که از نرسیدن ایران به هدف تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۲۰۲۵ میلادی (۱۴۰۴ خورشیدی) گفته و این رقم را به ۳۱ میلیون تن کاهش داده بود. جعفری‌طهرانی ضمن اعلام دفاع خود از ایران در جلسه یادشده که به تازگی برگزار شده، تصریح کرد جایگاه کنونی ایران در تولید فولاد، مطلوب است.
وضعیت نامطلوب عرضه کنسانتره در جهان
جعفری‌طهرانی در ادامه به وضعیت تولید کنسانتره در جهان پرداخت و در این باره گفت: هم‌اکنون تولید کنسانتره سنگ‌آهن در جهان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. شرکت فراکسپو اوکراین کنسانتره نمی‌فروشد و تمام تولید خود را صرف گندله‌سازی کرده است چون احساس می‌کند گندله ارزش افزوده بالایی دارد. این شرکت هم‌اکنون ۱۱/۵ میلیون تن گندله در سال تولید می‌کند. شرکت‌های سوراستال و متالواینوست در روسیه و متین وست در اوکراین هم دیگر کنسانتره نمی‌فروشند. از آن سو شرکت بحرین استیل یا همان GIIC سابق نیز با ظرفیت تولید ۳ میلیون تن گندله هم‌اکنون برای تولید، کنسانتره کافی در اختیار ندارد و از طرفی دیگر وله برزیل به عنوان شرکت مادر و بزرگترین تولیدکننده گندله جهان با تولید ۳۸ میلیون تن گندله که ۱۴/۳ میلیون تن آن گندله DR Pellet برای تولید آهن اسفنجی است، به علت تقاضای بالای بازار نرخ گندله را افزایش داده است. اکنون ظرفیت تولید گندله وله عمان ۹ میلیون تن در سال است و این شرکت تولید را با ظرفیت کامل انجام می‌دهد. تمام تولید وله عمان برای گندله که از کنسانتره وارداتی با کشتی وله‌مکس ۴۰۰ هزار تنی از برزیل تامین می‌شود از سوی هند، پاکستان، خود عمان، امارات متحده عربی، قطر، مصر و عربستان سعودی رزرو شده است. در یک ماه گذشته، پرمیوم گندله (فاصله نرخ کنسانتره و گندله) به حدود ۴۴/۵ دلار رسیده اما در همین حال وله عمان به خود اجازه می‌دهد که بیش از ۱۰ دلار بالاتر از این پرمیوم پیشنهاد فروش بدهد. وی همچنین گفت: با وضعیتی که درحال‌حاضر در جهان وجود دارد، ۱۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندله صادراتی در بازار وجود دارد. از این رقم ۲۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تن DR Pellet (DRP)است و در سیکل آهن اسفنجی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ۹۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن (Blast Furnace Pellet (BFPاست که در کوره بلند به طور مستقیم شارژ می‌شود. این کارشناس اظهار کرد: اتفاق ناگواری که در نیمه دوم امسال میلادی رخ می‌دهد، این است که ۳۷ میلیون تن گندله جدید وارداتی وارد بازار جهانی می‌شود. همچنین در امسال، معدن سامارکو برزیل در سالگرد تخریب سد باطله‌اش در نوامبر ۲۰۱۵ (آبان ۱۳۹۴) در ۳ماه چهارم امسال میلادی وارد مدار می‌شود. از کل ظرفیت پیشین تولید سامارکو که به ۳۰ میلیون تن در سال می‌رسید، بیش از نیمی گندله کوره بلند یا BFP بود. این معدن اکنون تولید خود را به ۲۰ میلیون گندله آهن اسفنجی DRP و ۱۰ میلیون تن گندله کوره‌بلند BFP تغییر می‌دهد و محصول گندله‌سازی جدید خود را همزمان با آیین گشایش ۷ میلیون تن گندله کوره بلند BFP شرکت وله برزیل در معدن سائو لوئیس وارد مدار می‌کند که باعث می‌شود بازار جهانی با مازاد ۳۷ میلیون تنی گندله روبه‌رو شود. در نتیجه می‌توان دریافت که ظرفیت تولید درحال‌حاضر زیاد است اما حتی گندله آهن اسفنجی DRP هم به میزان کافی در منطقه و جهان پیدا نمی‌شود. درباره کنسانتره موضوع بسیار حساس‌تر است به ویژه با وضعیت جدید و با طرح‌هایی که در عمان، امارات متحده و عربستان در چشم‌انداز ۲۰۳۰ میلادی (۱۴۰۹ خورشیدی) برای تولید فولاد و حتی سرمایه‌گذاری برای تولید کنسانتره در معادن تانزانیا و کنیا وجود دارد.
امسال، نقطه سربه‌سر تولید کنسانتره ایران
این تحلیلگر در ادامه، به وضعیت کنسانتره ایران پرداخت و گفت: ما کمی دیر به فکر واردات کنسانتره از خارج افتادیم. خرید سنگ‌آهن کنسانتره به این سادگی‌ها نیست و کشور باید برای تامین کنسانتره خود از هم‌اکنون فکر جدی کند. بر اساس آخرین تمهیدات، قراردادهای کنسانتره به صورت طولانی‌مدت بسته نمی‌شود و به صورت Spot Shipment (لحظه‌ای) است که این اتفاق برآمده از تقاضای بالا در بازار است. همانند همیشه کمبود تقاضا باعث شده که عرضه‌کننده به صورت طولانی‌مدت قرارداد نبندد، اما درحال‌حاضر مجبوریم همزمان با چند عرضه‌کننده مختلف مذاکره کنیم و به صورت اسپات‌شیپ‌منت خرید کنیم، در حالی که زمانی بازاریابی در زمینه تامین مواد اولیه نیز ۶ ماه زودتر از تولید انجام میشد، اما درحال‌حاضر کارخانه‌ها باید به تامین نیاز مواد اولیه خود برای ۶ تا ۹ ماه آینده فکر کنند؛ چه به صورت کنسانتره برای گندله‌سازها و چه به صورت گندله برای سازندگان آهن اسفنجی. امسال برای ایران از نظر تولید کنسانتره نقطه سر به سر به شمار می‌آید اما سال به سال که پیش می‌رویم این فاصله بیشتر خواهد شد و این تنگنا خود را بیشتر نشان می‌دهد.
کمبود کنسانتره در ایران
وی افزود: در کنفرانس اخیر متال بولتن از من پرسیده شد که تنگنای اصلی فولاد ایران چیست و من بیشتر بر کمبود کنسانتره تمرکز کردم. متاسفانه باید بگویم در شرایطی که چرخه فولاد کشور ارزآوری زیادی دارد، ما شاهد هستیم سیاست‌هایی که دولت پیش می‌گیرد همانند چالش‌های مربوط به نوسان نرخ ارز مانع فعالیت صادرکنندگان می‌شود و حالا همه منتظر هستند که چه اتفاقی می‌افتد.
۱۴ تولیدکننده برتر آهن‌اسفنجی
کیوان جعفری‌طهرانی در بخش پایان سخنرانی خود در سومین کنفرانس بین‌المللی موسسه استیل‌پرایس به تولیدکنندگان برتر آهن اسفنجی جهان پرداخت و گفت: اکنون ایران در جایگاه دومین تولیدکننده آهن اسفنجی جهان است. این در حالی است که کشور در نیمه نخست سال گذشته میلادی از هندوستان جلو بود، اما هندوستان در پایان سال گذشته میلادی در دی ۱۳۹۶ با تولید ۲۴ میلیون و ۳۹۰ هزار تن در برابر ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تن از ایران جلو افتاد. با این تفاسیر و با بررسی پروژه‌های آهن اسفنجی جهان به این نتیجه رسیدم که جهان در سال گذشته میلادی (۲۰۱۷) ۸۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید کرد و در سال ۲۰۱۶ میلادی رقم تولید آن ۷۲ میلیون و ۷۷۰ هزار تن بود. از ۸۰ میلیون تن مربوط به سال گذشته ۹۰ درصد را ۱۴ کشور تولید می‌کنند که رتبه نخست را هندوستان دارد و ایران و عربستان سعودی در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. عربستان سعودی در سال گذشته میلادی ۵میلیون و ۹۰۰ هزار تن تولید داشت و برنامه دارد تا سال ۲۰۲۵ میلادی تولید خود را ۱میلیون و ۸۰۰ هزار تن افزایش تولید دهد. برخلاف آنچه رسانه‌ها اشاره کرده‌اند و امارات را چهارمین تولیدکننده آهن اسفنجی جهان معرفی کرده بودند، امارات با ۳میلیون و ۴۸۰ هزار تن تولید در جایگاه پنجم است و جایگاه چهارم به مکزیک با ۵ میلیون و ۳۱۰ هزار تن تولید اختصاص دارد. این کارشناس افزود: امارات هیچ برنامه‌ای برای توسعه آهن اسفنجی و فولاد تا افق ۲۰۲۵ میلادی (۱۴۰۴ خورشیدی) ندارد. این کشور قرار است تا سال ۲۰۲۵ میلادی تولید آلومینیوم خود را به ۶ میلیون تن برساند و تبدیل به یک ابرقدرت تولیدکننده آلومینیوم در جهان شود. بنابراین امارات در این زمینه برای ما تهدید به شمار نمی‌آید. پس از امارات، ششمین کشور تولیدکننده بزرگ آهن اسفنجی، مصر است که با تولید ۲ میلیون و ۸۲۰ هزار تن آهن اسفنجی در پایان سال گذشته میلادی، برنامه دارد تا سال ۲۰۲۵ میلادی تولید خود را به ۶/۵ میلیون تن برساند. جایگاه هفتم جهانی متعلق به قطر است که در کل سال گذشته میلادی ۲میلیون و ۵۸۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید کرد و هیچ برنامه‌ای برای تولید آهن اسفنجی تا سال ۲۰۲۵ میلادی ندارد و در نتیجه همانند امارات برای ایران تهدید به شمار نمی‌آید. هشتمین کشور بزرگ تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان ونزوئلاست که تا پایان سال گذشته میلادی ۱میلیون و ۵۹۰ هزار تن تولید داشت که البته جایگاه او به دلیل اغتشاش شدید در این کشور و کاهش حجم تولید رو به نزول است. رتبه نهم به تیرینیدا و توباگو با ۱/۵میلیون تن تولید در سال گذشته اختصاص دارد. در ادامه، عمان با ۱میلیون و ۴۶۰ هزار تن رتبه دهم را دارد. در این بین از سوی عمان خطر جدی احساس می‌شود که با ورود «وله» و «جیندل شدید» به یکی از قطب‌های اصلی تولید فولاد منطقه تبدیل گردد.
عمان با وجود دسترسی به کنسانتره و گندله‌ای که از سوی وله تامین می‌شود، ۱میلیون و ۴۶۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید می‌کند و یک طرح ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تنی در دست ساخت دارد که یک سال دیگر وارد مدار خواهد شد. پس از آن، کشور یازدهم بحرین با تولید ۱میلیون و ۲۶۰ هزار تن است. بحرین با تولید گندله مشکل دارد و هیچ برنامه‌ای برای افزایش تولید آهن اسفنجی ندارد. دوازدهمین تولیدکننده بزرگ آهن اسفنجی جهان در سال گذشته میلادی، آرژانتین با ۷۸۰ هزار تن تولید بود و پس از آن افریقای جنوبی با ۷۰۰ هزار تن و لیبی با ۶۹۰ هزار تن در رتبه‌های بعدی تولید آهن اسفنجی جهان هستند. این ۱۴ کشور ۹۰درصد آهن اسفنجی جهان را تولید می‌کنند و تولید آنها در سال گذشته حدود ۷۲ میلیون و ۷۷۰ هزار تن بود، در حالی که کل تولید سال گذشته به ۸۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تن رسید.
منبع: روزنامه صمت