گسترش ویروس کرونا موجب واکنش زنجیره ای در اقتصاد جهانی شد اما برای برخی کشورها و مناطق به ویژه خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه منا) این یک شوک مضاعف بود و منجر به رکود در فعالیت های ساخت و ساز و چالش های مالی شد. اگرچه برای درک عواقب این مسئله زمان زیادی لازم است اما تصور می شود صنعت فولاد سخت ترین ضربه را پس از همه گیری کرونا خواهد دید.
شیوع ویروس کرونا در اقتصادهای منطقه منا تاثیر مهمی داشته و بر بخش فولاد فشار وارد می کند. براساس چشم انداز کوتاه مدت انجمن جهانی فولاد، تقاضای فولاد در سال 2020 با 15.2 درصد کاهش مواجه شده و به 56.5 میلیون تن می رسد. این بدان معناست که میزان مصرف حدود 10 میلیون تن کاهش خواهد یافت. بحران COVID-19 با عواقب فاجعه بار و خطرناک آن برای سلامت عمومی، همچنین یک بحران عظیم برای اقتصاد جهانی محسوب می شود. مشتریان ما از سردی عمومی در مصرف، تعطیلی و اختلال زنجیره تامین دچار مشکل شده و ضربه خورده اند. بنابراین انتظار می رود که تقاضای فولاد در اکثر کشورها به ویژه در سه ماهه دوم سال به میزان قابل توجهی کاهش یابد. آقای Saed Ghumran Al Remeithi؛ رئیس کمیته اقتصاد در انجمن جهانی فولاد که «مدیر ارشد اجرایی صنایع فولاد امارات» نیز هست، انتظار دارد با تسهیل محدودیت ها که از ماه می آغاز شده است، وضعیت به تدریج بهبود یابد هر چند وی معتقد است مسیر این بهبودی کند خواهد بود.
انتظار می رود صنعت فولاد منطقه GCC بیشترین تاثیر را از ترکیب شیوع کروناویروس و افت قیمت نفت داشته باشد. دولت ها اولویت ها را تغییر داده اند و اکنون سیاست ریاضتی را در پیش گرفته و دنبال می کنند. یکی از تامین کنندگان فولاد منطقه به متال اکسپرت توضیح داد: GCC به شدت به درآمدهای نفتی و گاز وابسته است که تمام فعالیت های منطقه را تغذیه می کند. مهم نیست که این پروژه ها بزرگ هستند یا کوچک، همه آنها طبق اولویت های در نظر گرفته شده مورد تجدید نظر قرار می گیرند. از این رو فرصت برای تامین کنندگان فولاد به حداقل خواهد رسید.
عربستان سعودی یکی از بزرگترین بازارها در شورای همکاری خلیج فارس (GCC) ،بودجه خود را در سال 2020 به 13.3 میلیارد دلار کاهش داد که حدود 5 درصد از کل هزینه ها می باشد. بر این اساس آرامکو؛ غول ملی نفت و گاز عربستان سعودی، برای کاهش هزینه های سرمایه ای در سال جاری برنامه ریزی کرده است. این شرکت هزینه های سرمایه ای خود را به بین 25 تا 30 میلیارد دلار در مقابل 32.8 میلیارد دلار در سال 2019 کاهش خواهد داد. «متولی پیمانکاران سعودی »انتظار دارد، یک کاهش 20 الی 40 درصدی در پروژه های این پادشاهی در سال 2020 صورت پذیرد.
امارات متحده عربی که یکی از بازارهای اصلی و مهم مصرف نیز محسوب می شود در اثر عدم فعالیت های ساخت و ساز در این کشور، از کاهش تقاضا رنج می برد. علاوه بر این، ظرفیت مازاد در بخش محصولات طویل، رقابت در میان تولیدکنندگان را سخت کرده و محیط ناسالمی را در این بخش ایجاد کرده است. یکی از تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی داخلی این کشور گفت: سه ماهه اول مطابق انتظارات پیش رفت. با این حال سه ماهه دوم سال چالش برانگیز خواهد بود و مصرف تقریبا حدود 20 درصد در ماه های اول کاهش می یابد.
برای ایران، این شرایط تنها چالش های گلوله برفی (یک اصلاح) را تشدید کرده است. رکود اقتصادی، تحریم های آمریکا، سقوط قیمت نفت، محدودیت های مالی و لجستیکی متعدد، تقاضای ناکافی داخلی تنها بخش کوچکی از مشکلاتی است که جمهوری اسلامی با آن روبرو است. در چنین شرایط غم انگیزی، فولادسازان ایرانی سال جاری را از تاریخ 21 مارس 2020 تا 20 مارس 2021 آغاز کردند و شاهد کاهش تولید تقریبا همه محصولات در ماه اول سال جاری یعنی انتهای آوریل 2020 بودند. به طور خاص تولید محصولات نهایی 8 درصد از حجم خود را از دست داد و به 1.53 میلیون تن رسید. یک منبع ایرانی خاطرنشان کرد: مصرف داخلی در سطوح پایینی است و به همین دلیل است که صادرات بیش از پیش امری ضروری است، و بازارهای جدیدی را نیز باید کشف نمود تا بتوان در چنین شرایط دشواری از بازار بقای خود را حفظ نمود.
اوضاع در شمال آفریقا نیز چنان مطلوب نیست. بازار اصلی منطقه یعنی مصر، به دلیل چالش همه گیری کرونا صدور مجوز ساخت و ساز در برخی مناطق را به مدت 6 ماه به تعلیق درآورده است.
این تصمیم فعالیت های ساخت و ساز را تحت تاثیر قرار داده و عمیقا بازیگران بازار فولاد را نگران کرده است. یکی از تامین کنندگان فولاد داخلی گفته: قطعا این گام باعث کندی ساخت و ساز و سپس کندی تقاضای میلگرد خواهد شد. در این میان الجزایر از قیمت پایین نفت آسیب دیده و رنج می برد و در تلاش است تا راه هایی برای افزایش بودجه پیدا کند. در نتیجه، پروژه های ساخت و ساز در این کشور حتی در بخش مسکن که بسیار به دولت و تصمیمات دولتی وابسته است، مورد تهدید بزرگی قرار گرفته است. سایت های ساختمانی در لیست انتظار هستند و بنابراین تقاضا بسیار کم است. یک منبع در بازار فولاد الجزایر به متال اکسپرت گفت: کل اقتصاد فلج شده و هیچ کس نمی داند که اوضاع چه زمان شروع به بهبود نماید.
تحت چنین شرایطی به نظر می رسد صادرات فولاد یک راه حل منطقی برای تولیدکنندگان منطقه منا باشد. متاسفانه تامین کنندگان معدودی می توانند بر روی تجارت خارجی سرمایه گذاری نمایند اول از همه ایران که علی رغم تحریم های بین المللی جای پای محکمی در بازارهای جهانی دارد. یک تاجر ایرانی خاطرنشان کرد ما اعتقاد داریم که عرضه کاهش می یابد و صادرات کمتر از سال گذشته خواهد بود. چین تنها بازاری است که از نظر حجم و قیمت، ما را حمایت می کند. وی می گوید: صادرات بهترین گزینه برای استفاده از ظرفیت های بیشتر فولاد در این روزهاست. وی اضافه کرد: با این وجود، موفقیت در بخش صادرات کار نسبتا پیچیده ای برای تازه واردان منطقه منا خواهد بود. یکی دیگر از تجار خبره بین المللی نیز به متال اکسپرت گفت: در حالی که همه کشورها در آسیا هستند ولی بسیاری از تولیدکنندگان GCC پیشگام می باشند. این یک استثنا است که محصولات با منشا منطقه آسیا یک روند پایداری را ببینند.