در روزهای گذشته اخبار مهمی در رابطه با دو کشور ابرقدرت اقتصادی در صنعت فولاد جهان یعنی چین و هند مطرح شد. طبق پیش‌بینی‌ها کشور چین تا سال ۲۰۲۵ تبدیل به اقتصاد اول دنیا خواهد شد و آمریکا را پشت سر خواهد گذاشت. هندوستان نیز تا ۲۰۳۰ از آمریکا پیشی خواهد گرفت و به عنوان اقتصاد دوم جهان مطرح می‌شود.
به باور کارشناسان، هند در ابتدا سنگ‌آهن سوبسید دار در اختیار فولادسازان خود قرار داد و سیاست‌های حمایتی از جمله اعمال عوارض گمرکی و ضد دامپینگی را جهت حمایت از صنعت فولاد تصویب کرد اما بعد از مدتی متوجه اشتباه خود شد. “نارندرا مودی” نخست وزیر هند طی یک اقدام غیرمنتظره در برنامه بودجه سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در طول ۱۱ سال گذشته حمایت خود را از صنعت فولاد برداشت. در واقع امروز هندوستان به این باور رسیده است که حمایت بیش از حد از صنعت فولاد باعث می‌شود کارتلی ایجاد شود که به ضرر اقتصاد باشد. در این روند ما نیز باید مساله هندوستان را در داخل کشور جدی بگیریم؛ چراکه حمایت بیش از حد از نمایندگان فولاد کشور در بلند مدت اثرات زیان باری مشابه صنعت فولاد هند ایجاد خواهد کرد.
فولاد، صنعت محافظت شده در هندوستان
کارشناسان باور دارند در ۱۰ سال آتی اتفاقات بزرگی قرار است برای دو کشور چین و هند در عرصه فولاد بیفتد.
در این رابطه کیوان جعفری طهرانی تحلیلگر ارشد و کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد گفت: سیاست دولت هند از صنعت فولاد با حمایت‌هایی از جمله اعمال عوارض گمرکی و ضد دامپینگ همراه بوده است. به نحوی که این سیاست‌های حمایتی موجب شده صنعت فولاد در هند به یکی از محافظت شده‌ترین صنایع تبدیل شود.
طهرانی با اشاره به اینکه صنعت فولاد در هند همواره مورد حمایت دولت بوده است، ادامه داد: هند اولین کشور جهان است که عوارض صادرات سنگ‌آهن را در سال ۲۰۱۰ میلادی جهت حمایت از صنعت فولاد تصویب کرد. این کشور تا ۲۰۰۹ میلادی سالانه ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون تن سنگ‌آهن صادر میکرد و مصرف داخلی کمتری داشت اما دولت به یکباره سال ۲۰۱۰ عوارض صادرات ۳۰ درصدی برای سنگ‌آهن تعیین کرد و از ۲۰۱۵ دریافت عوارض به عیار بالای ۵۸ درصد مشروط شد و کمتر از این میزان از پرداخت عوارض معاف شدند. البته شرکت‌های فولادی از این سیاست سوءاستفاده کردند. خبرهای یک ماه اخیر حاکی از آن است که تعدادی از شرکت های فولادی بزرگ این کشور با تقلب سعی کردند، سنگ‌آهن صادراتی خود را در بخش کم عیار قرار بدهند که مشمول عوارض نشوند. البته امروز با در جریان قرار گرفتن دولت جریمه‌ای بالغ بر ۷۲ میلیارد دلار باید بپردازند.
اقدام غیرمنتظره “نارندرا مودی”
این کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد با اشاره به اقدام غیرمنتظره “نارندرا مودی” نخست وزیر هند گفت: در برنامه بودجه سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در طول ۱۱ سال گذشته دولت هند حمایت خود را از صنعت فولاد برداشت. از آنجا که قیمت فولاد در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۰ حدود ۵۰ درصد افزایش یافت و فولادسازان به علت اشتیاق بیش از حد بازار جهانی به صادرات دست زدند؛ در نتیجه در داخل این کشور محدودیت و خالاهایی ایجاد شد.
طهرانی ادامه داد: بر اساس مصوبه دولت مودی در سال ۲۰۲۱ عوارض گمرکی تا ۵ تا ۷.۵ درصد کاهش یافته و تعرفه و عوارض آنتی دامپینگی یا جبرانی (که اعدادی بالغ بر ۱۵ تا ۲۰ درصد بود) نیز حذف شده است. به این ترتیب عوارض مکمل تا پایان سپتامبر ۲۰۲۱ یعنی شش ماه آتی برداشته خواهد شد و به مدت یک سال عوارض گمرکی به پنج درصد کاهش مییابد. اقدام دیگر دولت این بود که عوارض واردات آهن قراضه را از ۲.۵ به صفر درصد کاهش دهد.
او تصریح کرد: این تصمیمات نشان می‌هد که سیاست فولادی کشور هند بسیار نزدیک به چین شده است.
این تحلیلگر ارشد حوزه فولاد تصریح کرد: امروز هندوستان به این باور رسیده که حمایت بیش از حد از صنعت فولاد باعث می‌شود کارتلی ایجاد شود که به ضرر اقتصاد این کشور خواهد بود. هندوستان به عنوان تولیدکننده دوم فولاد جهان در سال گذشته ۹۷ میلیون تن فولاد تولید کرده که در مقایسه با ظرفیت اسمی که ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیون تن است، عدد بسیار کمی است و فاصله زیادی تا هدفگذاری‌ها دارد. البته دلیل این کاهش تولید را باید در شرایط اقتصادی هندوستان در سال گذشته دنبال کرد. این مهم نشان می‌دهد این کشور نتوانسته به هدف تولید فولاد سال ۲۰۱۹ یعنی ۱۱۰ میلیون تن دست یابد و در نهایت سال ۲۰۲۰به ۹۷ میلیون تن رسید.
او خاطرنشان کرد: با توجه به این موضوع باید از فولادسازان کشور قدردانی کرد که در شرایط کرونا همچنان توانستند به ظرفیت و تولید واقعی ۳۰ میلیون تن برسند.
لزوم الگوبرداری ایران از کشورهای موفق
این کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد با بیان اینکه حمایت بیش از حد از صنعت فولاد یک کشور به طور حتم عواقبی در پیش دارد، به صنعت فولاد ایران اشاره کرد و ادامه داد: ما باید مساله هندوستان را در داخل کشور جدی بگیریم. خیلی دشوار است که در بودجه کشور برای فولادسازان سوخت، انرژی و سنگ آهن سوبسیددار ارائه دهیم. در واقع حمایت بیش از حد از نمایندگان فولاد کشور در بلند مدت اثرات زیان باری مشابه صنعت فولاد هند ایجاد خواهد کرد که ما باید امروز جلوی آن را بگیریم.
طهرانی با اشاره به لزوم الگوبرداری ایران از کشورهای قدرتمند در حوزه فولاد جهانی گفت: باید اقدامات هند درباره صنعت فولاد، افزایش عوارض و سپس تعدیل آن درس عبرتی برای ما باشد. به این ترتیب اینکه جلوی صادرات سنگ‌آهن را به ضرس قاطع گرفته و عوارضی برای آن تعیین کنیم، اشتباه است.
اهمیت همکاری ایران با چین
این تحلیلگر ارشد حوزه فولاد با اشاره به شراکت تجاری هند و چین در عرصه فولاد گفت: با وجود اختلافاتی که این دو کشور با یکدیگر در حوزه مرزی دارند اما ملاحظه می‌شود که در سال ۲۰۲۰ میلادی چین تبدیل به شریک بزرگ تجاری هند شده است. در نتیجه امروز دو ابرقدرت اقتصادی سایه به سایه یکدیگر حرکت می‌کنند.
طهرانی با اشاره به لزوم فرصت طلبی ایران از این عرصه گفت: همانطور که چین در سال گذشته شریک اول هند و کل اروپا شده و توانسته رشد اقتصادی خود را از منفی ۶.۵ درصد به مثبت ۳.۲ درصد برساند و حدود ۹ درصد حرکت کند؛ در نتیجه قرارداد همکاری ۲۵ ساله نیز فرصت بزرگی برای ایران خواهد بود که در چارچوب آن بتواند از این امتیاز بهره‌مند شود.
او خاطرنشان کرد: در حالی که در برنامه ششم توسعه به ۹.۵ میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌ها نیاز است اما با وجود چنین دستیابی به این عدد بسیار راحتتر خواهد شد.
این کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد در مصاحبه با رادیو فولاد ادامه داد: در شرایطی که ایران تحریم است و رفع آن نیز در طول ریاست جمهوری بایدن مشخص نیست، باید به دنبال نقشه جایگزین بود. این مهم می‌تواند با امتیازگیری از چین همراه باشد و باعث شکوفایی اقتصاد کشور شود.
او درباره اینکه چقدر شرایط ایران می‌تواند مشابه هند شود، گفت: وضعیت ایران با کشور هند بسیار متفاوت است. به طور مثال در پروژه عظیم جاده ابریشم جدید ایران جایگاهی ندارد، در حالی که ۱۴۰ کشور جهان در این پروژه دخیل هستند. همانطور که واضح است، بودن ایران در این برنامه موجب شکوفایی اقتصاد خواهد شد؛ چراکه باعث طرح توسعه جاده‌ها، شبکه ریلی، زیرساخت‌ها و … می‌شود.
اهمیت فرآوری سنگ‌آهن عیار بالا
طهرانی با بیان اینکه ایران در حوزه اکتشاف مشکلات جدی دارد، تصریح کرد: استفاده از ذخایر سنگ‌آهن پر عیار اشتباه است. ما باید به دنبال برنامه‌هایی باشیم که با بهره از تکنولوژی مناسب به فرآوری سنگ‌آهن با عیار بالا دست بزنیم. این در حالی است که بسیاری از فولادسازان و معادن بزرگ کشور سنگ‌آهن‌هایی در اختیار دارند که در پروسه تولید عیار پایینی دارد.
او توصیه کرد: از ذخایری که در حد چندین میلیون تن است می‌توان استفاده کرد. در این بین حضور چین باعث خواهد شد که در حوزه جذب سرمایه‌گذاری و ارتقای تکنولوژی و فرآوری به نحو گسترده‌تری عمل کنیم.
این کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد درباره اینکه شرایط بازار در این هفته به چه صورت است، گفت: شرایط بازار روند صعودی خواهد داشت.
طهرانی درباره چرایی کاهش صادرات فولاد کشور در سال جاری تا چهار میلیون تن گفت: از سال ۲۰۱۸ به بعد عده ای بدون احتساب قیمت داخلی فولاد در کشور هدف، قیمت صادراتی را کاهش دادند. به نحوی که کشور ترکیه از سال ۲۰۱۸ به بعد برای واردات ایران عوارض ۲۵ درصد تعیین کرد. صادرات بی رویه میلگرد نوردی به قیمت ۲۰ دالر بیشتر از شمش فولاد به عراق نیز باعث شد که این کشور عوارض ۹۰ دلاری تعیین کند. افغانستان نیز قصد دارد عوارض واردات میلگرد از ایران را به ۸۵ دلار برساند.
جعفری طهرانی خطاب به فولادسازان و بازرگانان گفت: کار بازاریابی و صادرات نیاز به انقالب صنعتی چهارم دارد. بازارهای هدف مایملک بنگاه‌های خصوصی و خصولتی نبوده و متعلق به کشور هستند. هیچ بنگاهی اجازه ندارد که بازار هدفی که حتی خود ایجاد کرده‌اند را منهدم کرده و آن را به دلیل سیاستگذاری اشتباه از بین ببرد.
این کارشناس بازار سنگ‌آهن و فولاد تصریح کرد: به این ترتیب نیازمند یک اتحاد در حوزه چرخه فولاد و سیاستگذاری درست هستیم. این در حالی است که وزارت صمت هیچ نگاهی به بازارهای هدفی که در حال از دست رفتن است، ندارد و تنها بر بازار داخل کشور متمرکز شده است. این یک زنگ خطر است که اگر جدی گرفته نشود در سال ۱۴۰۰ شاهد کاهش مجدد صادرات فولاد خواهیم بود.
منبع: روزنامه جهان صنعت