طبق بیانیه وزارت خزانه داری آمریکا، دونالد ترامپ با صدور فرمان اجرایی صنایع فولاد، آهن، مس و آلومینیوم ایران را تحریم کرد. این در حالی است که آمریکا اردیبهشت ماه امسال درآمد صادرات صنایع فلزی ایران را مورد تحریم قرار داده بود. ایران توانسته در سال های اخیر در بازار تجارت جهانی در بخش فولاد به رشد و پیشرفت دست پیدا کند، به طوری که صادرات فولاد ایران از یک دهم درصد کل تجارت فولاد جهان به ۱.۵ درصد رسیده است و شاید به همین علت ترامپ تصمیم به نشانه گرفتن صنایع فولادی و فلزی کشور است.
باید خاطرنشان کرد که صنعت فولاد مانند نفت نیست که بتوان با سایر کشورهای تولیدکننده جای آن را پر کرد، چراکه تولید فولاد پیچیده، کیفیت آن بسیار مهم، هزینه های حمل آن بالا و قیمت های آن نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. این در حالی است که فولاد ایران با کیفیتی بالا و قیمتی مناسب با هزینه حملی پایین و از طریق کمترین مسافت ها در اختیار خریداران قرار می گیرد و جایگزینی آن کار اسانی نیست. در شرایط تحریم، ادامه رشد صادرات فلزات، در کنار کاهش صادرات نفتی، می تواند اهمیت درآمدهای ارزی صنایع فلزی را برای ایران بیشتر کند و شاید به همین دلیل آمریکا به دنبال ممانعت از تحقق چنین هدفی است. با این حال طبق نظر کارشناسان تحریم های ایک جانبه نتوانسته تأثیرات زیادی بر صادرات فولاد و فلز کشور داشته باشد زیرا کشورهای هدف صادرات از تحریم های آمریکا تبعیت نمی کنند.
سیدرضا شهرستانی عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفت وگو با «رسالت» با اشاره به اینکه ایران تجربه 40 ساله از تحریم های آمریکا دارد، گفت: «یک سال قبل به دستور رئیس جمهور آمریکا تحریم صادرات فلزات و فولاد کشور مانند شرکت فولاد مبارکه اعمال شد، اما با این حال این شرکت محصولات خود را صادر می کرد. در تحریم های جدید آمریکا بر صنایع فولاد و فلز کشور نیز تعداد دیگری از شرکت ها به لیست تحریم ها اضافه شدند که تأثیر زیادی بر صادرات کشور نخواهد داشت. این اتفاق تنها می تواند قدرت چانه زنی خریدار را بیشتر کند و انتقال پول با هزینه های بیشتری همراه باشد.»
وی افزود: «تحریم های جدید جای نگرانی جدی برای صنایع کشور ندارند بلکه مشکل اصلی از داخل کشور و به دلیل سوء مدیریت در وزارت صمت است که باعث شده برنامه ریزی برای تولید 28 میلیون تن تولید به 26 میلیون تن برسد. علاوه بر این قرار بود 13 میلیون تن صادرات داشته باشیم، اما به دلیل خودزنی و جلوگیری از انجام صادرات و پایین نگه داشتن قیمت ها در داخل، تنها کشوری هستیم که قیمت صادرات شمش از صادرات میلگرد بالاتر است، زیرا شمش داخلی را خریده و آن را تبدیل به میلگرد می کنیم و به قیمت کمتر از صادرات شمش صادر می نماییم.»
شهرستانی با اشاره به در نظر گرفتن صادرات بالغ بر 15 میلیون تنی فولاد در افق 1404 بیان کرد: «برای سال 1404 توسعه صنعتی برای کشور پیش بینی شده است. به عنوان مثال در صنایع پایین دستی مانند خودروسازی پیش بینی از تولید سه میلیون خودرو در سال 1404 و در سال 98، دو میلیون و دویست هزار بود در حالی که حداکثر تولید ما در سال جاری به 750 هزار خودرو رسیده است، بنابراین آمارها باید تغییر کنند.»
وی ادامه داد: «برنامه ریزی ها در سال 1404 بر اساس تولید 55 میلیون تن فولاد است، اما باید بازنگری در صادرات صورت گیرد، زیرا با توجه به تولیدات صنایع پایین دستی باید 35 میلیون تن صادرات صورت گیرد، زیرا اکنون حداکثر مصرف 15 میلیون تن در داخل است و با توجه به ازدیاد جمعیت و تحریم ها در خوشبینانه ترین شرایط، مصرف به 20 میلیون تن فولاد می رسد. درنتیجه باید بازارهای مصرف جدیدی را پیدا کرد که با وجود تحریم ها شرایط سختی برای یافتن بازارهای جدید وجود دارد.»
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره میزان صادرات فولاد از کشور به بازارهای هدف گفت: «صادرات فولاد از کشور در سال قبل به هشت و نیم میلیون تن رسیده بود و امسال قرار بود 13 میلیون تن صادرات داشته باشیم که به دلیل سوء مدیریت ها به 9 میلیون تن رسیده است. صادرات فولاد به دو بخش از کشورها تقسیم می شود. محصولات نهایی مانند میلگرد و تیرآهن و ورق بیشتر به عراق و افغانستان و محصولات نیمه نهایی مانند شمش به آفریقا، خاورمیانه و خاور دور مانند تایلند و تایوان می رود.»
شهرستانی با رد اینکه تحریم های آمریکا بر صنایع فولاد و فلزی کشور ستون فقرات اقتصاد را نمی تواند نشانه بگیرد، گفت: «تحریم های آمریکا تأثیرات جزئی دارد زیرا سال ها با آن مواجه بوده ایم و توانسته ایم تحریم ها را دور بزنیم، اما مشکل اصلی ما سوء مدیریت داخلی است که باعث به وجود آمدن مشکلات بر این صنایع می شود.»
با اعمال تحریم های جدید بر علیه صنایع فولاد و فلز کشور، خریداران محصولات ایران همچنان به دنبال محصول با کیفیت ایرانی و قیمت قابل رقابت آن می آیند اما نکته قابل توجه بالا رفتن ریسک معامله و امکان چانه زنی بیشتر توسط خریداران است که از نتایج وجود تحریم ها محسوب می شود.
کیوان جعفری طهرانی کارشناس ارشد بین المللی و فعال حوزه فولاد در گفت وگو با «رسالت» درباره میزان سهم ایران در بازارهای جهانی فولاد گفت: «در طول دو سال گذشته که نقش تحریم ها جدی تر شدند، صادرات عمده ای در بخش فولاد و فلزات به بازارهای اروپایی نداشتیم و بیشترین صادرات به کشورهای آسه آن و جنوب شرق آسیا بوده است. بعد از دور اول و دوم تحریم های آمریکا، همواره صحبت از تحریم بخش فولاد مطرح بوده تا اینکه در اردیبهشت امسال تحریم های آمریکا بر صنایع فولاد کشورمجددا اعمال شد.»
وی با اشاره به تأثیر تحریم ها بر صنایع فولاد کشور، تصریح کرد: «با اعمال تحریم ها مشتری های فولاد ایران مشخص شدند که بیشتر کشورهای جنوب شرق آسیا هستند، زیرا فولاد ایران دارای کیفیت بالا و قیمت قابل رقابت است. تحریم های جدید نهایتا می توانند خریداران را در تصمیم گیری با تأمل روبه رو کنند، زیرا در این تحریم ها نام شرکت های خصوصی که تجارت فولاد می کنند، آورده شده و این نشان می دهد تحریمها از حالت کلی درآمده است.»
این کارشناس صنعت فولاد با تأکید بر اینکه این تحریم ها نمی تواند باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی شود و تنها بر قیمت فروش تأثیر می گذارد، گفت: «وقتی تهدیدها آغاز می شوند خریداران سعی می کنند از این موقعیت به نفع خود استفاده کنند، زیرا ریسک خرید بالا می رود و خریداران مشکلات حواله و پرداخت را به جان می خرند تا سود بیشتری را به دست بیاورند.»
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه تحریم های فعلی مشابه تحریم های اعمال شده قبلی است، گفت: «در تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا با جزئیات بیشتری بر تحریم صنعت فولاد متمرکز شده است و به همین علت ما برای فروش نیاز به ابزارها و دانش های بیشتری برای مقابله با تحریم ها داریم.»
این کارشناس درباره کشورهای مشتری فولاد و فلز ایران بیان کرد: «شرایط مبادلات تجاری در صنایع فلزی با اعمال تحریم ها سخت تر می شود و خریداران غربال می شوند، اما با توجه به کیفیت خوب و قیمت مناسب محصولات فولادی و فلزی ایران همچنان خریداران جنوب شرق آسیا ابراز علاقه برای خرید محصولات ایرانی از خود نشان خواهند داد و در این میان تنها قیمت محصولات ما کاهش پیدا می کند.»
وی در پایان سخنانش اظهار کرد: «خریداران از نظر حمل دریایی باید قیمت های بالاتری به جهت ریسک های بیشتر پرداخت کنند و مالکان کشتی با حساسیت بیشتر به حمل محموله های بخش فولاد و صنایع فلزی ایران توجه می کنند. در نتیجه کرایه حمل دریایی افزایش پیدا می کند که از قیمت CFR کالا کسر گردیده و تأثیر مستقیم آن بر روی قیمت FOB بنادر ایران است. این شرایط امکان چانه زنی خریداران را بیشتر می کند و این بیشترین تأثیر تحریم ها را در پی دارد.»
منبع: رسالت