ابتدای هفته گذشته بود که ایمیدرو ۵۰ هزار تن سنگ‌آهن دانه‌بندی مجتمع سنگ آهن فالت مرکزی ایران را در تالار حراج باز بورس کالا عرضه کرد. از آنجا که سنگ آهن دانه بندی در قیمت ۱۰۶۵ تومان به ازای هر کیلو مورد معامله قرار گرفت، در نتیجه حدودا سه درصد بالاتر از مبنای ضرایب قیمتی زنجیره فولاد در بورس کالا معامله شد. در حالی که تا پیش از این سنگ آهن به صورت مزایدهای عرضه می‌شد اما در الگوی جدید مطرح شده از سوی ایمیدرو، فعال اقتصادی قیمت رقبای خود را همان لحظه متوجه شده و این امکان برایش وجود دارد که از یک سقف قیمتی هم بالاتر رود. به این ترتیب این الگو به رقابت سالم کمک کرده و باعث شفافسازی در حوزه فروش سنگ آهن خواهد شد. مدیر دفتر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو نیز هدف از حراج باز و عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا را فروش محصولات تولیدی، شفاف سازی و رقابت خریداران متناسب با نیازشان دانست. امیر صباغ اظهار کرد: از این پس از الگوی حراج باز بیشتر استفاده خواهیم کرد به طوری که علاوه بر سنگ آهن، دیگر محصولات نیز با همین روش عرضه شوند. با توجه به نرخ بسیار کم سنگ آهن باور بر این است که با کاربرد الگوی حراج باز قیمت سنگ آهن واقعی تر خواهد شد. با اینکه قیمت سنگ آهن نسبت به قیمت پایه که بر مبنای کدال است سه درصد افزایش یافته و شاید رقم قابل توجهی نباشد، اما امید است که قیمت سنگ آهن به تدریج اصلاح و به قیمت واقعی بازار نزدیک شود. هرچند قیمت سنگ آهن ایران با قیمت‌های جهانی فاصله زیادی دارد اما چنین روشی در آینده میتواند از حاشیه سود قابل توجه فولادسازان کاسته و از فعالان حوزه سنگ آهن بیشتر حمایت کند؛ راهی که به واقعیتر شدن قیمت‌ها کمک شایانی می‌کند.
در همین رابطه، کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن با اشاره به اینکه الگوی «حراج باز» ( Open Auction) به معنی این است که فعال اقتصادی قیمت رقبای خود را همان لحظه متوجه می شود، به مزیت های آن برای حوزه سنگ آهن کشور اشاره کرد و به جهان صنعت گفت: مزیتی که «حراج باز» نسبت به مزایده های معمولی دارد، این است که مزایده به صورت پاکت در بسته است که قیمت ها در آن پیشنهاد می شود. به طور طبیعی شرکت کننده در مزایده سعی می کند که قیمتی پیشنهاد دهد که مقرون به صرفه باشد اما امکان اینکه بتواند در مرحله خرید با چانه زنی دست به مزایده مجدد بزند، وجود ندارد.
این تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن ادامه داد: در مزایده معمولی قیمت هر فعال اقتصادی که بالاتر باشد آن محموله به او اختصاص پیدا می کند و امکان ندارد که فرد بتواند قیمت را افزایش دهد اما در «حراج باز» این امکان وجود دارد که فرد در محدوده ای که برای خود تعریف کرده چندین بار قیمت را بالاتر ببرد.
قیمت سنگ آهن واقعی تر می شود
جعفری طهرانی با اشاره به تصمیم شایسته و به جای وجیه الله جعفری، رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: این تصمیم موجب خواهد شد که اختلاف میان معدنداران سنگ آهن و فولادی ها تا حدی کاهش یابد. ازآنجاکه قیمت سنگ آهن نسبت به قیمت های پایه که بر مبنای کدال است 3 درصد بالاتر پیشنهاد شده و فروش می رود، این مهم باعث می شود که قیمت سنگ آهن به تدریج اصلاح و به قیمت واقعی بازار نزدیک تر شود.
این تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن در پاسخ به این سوال که چه باید کرد تا قیمت سنگ آهن در حد استاندارد دنیا واقعی شود، گفت: به طور حتم قیمت سنگ آهن ایران با قیمت های جهانی فاصله زیادی دارد. البته نمی توان انتظار داشت که به سرعت قیمت سنگ آهن واقعی شده و به دنیا نزدیک شود بلکه به تدریج با چند مرحله مزایده این اتفاق خواهد افتاد و در نهایت شاهد خواهیم بود که عرضه سنگ آهن با قیمت واقعی تری شکل گیرد.
شکل گیری رقابتی سالم
این تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن با بیان اینکه الگوی «حراج باز» کمک می کند که رقابت سالمی میان فعالان اقتصادی در عرصه سنگ آهن شکل گیرد، گفت: حراج باز این امکان را فراهم می کند که فرد روی قیمت مانور دهد و به سقف مورد نظر خود نزدیک شود. این مهم بسیار به رقابت سالم کمک کرده و باعث شفاف سازی خواهد شد. او تاکید کرد: با این روند، بعد از مدتی شاهد خواهیم بود که نرخ سنگ آهن برای هر معدنی بسته به فاصله محل های مصرف خریداران مختلف، کشف قیمت شده و هر خریداری که هزینه حمل و نقل کمتری می دهد، با پیشنهاد قیمت بالاتر برنده مزایده شود.
افزایش هزینه فولادسازان
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه هزینه تمام شده فولادسازان به دلیل رقابت بیشتر طبیعتا افزایش می یابد، ادامه داد: افزایش قیمت را خود فولادسازان به صورت داوطلبانه پرداخت می کنند به دلیل اینکه وقتی حراج باز اتفاق می افتد، متقاضی (فولاد ساز و گندله ساز) داوطلبانه قیمتی را پیشنهاد می دهد که برنده شود. او تصریح کرد: هرچند هنوز خیلی فاصله داریم که قیمت سنگ آهن به قیمت جهانی نزدیک شود و حاشیه سود قابل توجهی را از فولادسازان کم کند اما حرکت ایمیدرو شایسته است و باید با حمایت گسترده ادامه پیدا کند.
در نظر گرفتن بعد مسافت و هزینه
او با بیان اینکه در این الگو سقف قیمت برای هر شرکتی متفاوت خواهد بود، گفت: ازآنجاکه هزینه حمل از معادن مختلف تا کارخانجات فرآوری که قرار است سنگ آهن در آنها استفاده شود، متفاوت است بنابراین قیمت ها هم متنوع می شوند.
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه هزینه حمل و نقل در کشور ما بالاست و به شدت روی هزینه نهایی محصولات معدنی تاثیرگذار بوده و موجب بروز مشکلاتی شده، گفت: از مزیت های دیگر الگوی «حراج باز» این است که خریدار می تواند کرایه حمل از محل عرضه سنگ آهن تا کارخانه مورد نظر خود را در نظر گرفته و با توجه به آن قیمت ها را افزایش دهد.
او تاکید کرد: فاصله کارخانجات نسبت به معادن متفاوت است و همه یک فاصله ثابت ندارند. ممکن است فاصله کارخانه ای با یک معدن 100 کیلومتر و در مورد دیگر 500 کیلومتر فاصله داشته باشد. به طور حتم خریداری که فاصله نزدیک تری نسبت به معدن دارد، می تواند قیمت بیشتری پیشنهاد دهد و این مسله به نفع معدندار تمام می شود. اما خریداری که با یک معدن مسافت زیادی دارد از یک حد بیشتر نمی تواند قیمت را بالاتر ببرد. جعفری طهرانی تصریح کرد: اینکه برای تمامی معادن کشور یک ضریب قیمت ثابت در نظر گرفته شود، موفقیت آمیز نخواهد بود چراکه بعد مسافت و کرایه ها متفاوت است.
لزوم تغییر سیاست ها
این تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن با بیان اینکه ذخایر سنگ آهن کشور رو به اتمام است، گفت: 14 تا 18 سال آینده موجودی سنگ آهن کشور تمام خواهد شد و دیگر ذخایری نخواهیم داشت. برای حل این مشکل باید به فکر اکتشافات جدید باشیم.
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه توسعه اکتشافات نیازمند تغییر سیاست ها در خصوص صادرات است، ذکر کرد: این مهم هزینه دارد که باید از محل درآمد و فروش به دست آید. این در حالی است که ما در عمل موانعی از جمله جلوگیری از صادرات را ایجاد کرده و در نهایت مانع توسعه اکتشاف می شویم.
او با تاکید بر اینکه جلوی صادرات را به طور کامل گرفتن اشتباه است، خاطرنشان کرد: تمام معدنداران کشور ( بخش خصوصی و دولتی) برای درآمدزایی و پرداخت هزینه های خود به قطعات، ماشین آلات و تکنولوژی خارجی نیاز دارند که تهیه آن باید از محل درآمد ارزی و صادرات تامین شود. به این ترتیب باید سهمیه ای برای کارخانه ها و معدنداران جهت توسعه صادرات در نظر گرفت تا شاهد رونق معادن سنگ آهن باشیم. در عین حال باید کنترل هایی هم اعمال شود که سهمیه صادرات بیش از یک حدی استفاده نشود و شاهد مشکلاتی که برای کشورهای دیگر اتفاق افتاد، نباشیم.
جعفری طهرانی با اشاره به کشور هندوستان به طور مثال گفت: در این کشور، صادرکننده ها برای مدت طولانی با سو استفاده از قوانین دست به تقلب می زدند. آنها سنگ آهن عیار 58 به بالا را که 30 درصد عوارض صادراتی دارد، تحت عنوان کد گمرکی یا کد معافیت از عوارض سنگ آهن (عیار زیر 58 درصد) صادر می کردند. مسولین هندوستان امروز بعد از 6 سال تازه متوجه شده اند که بسیاری از معادن بزرگ این کشور تقلب کرده اند. او خاطر نشان کرد: به این ترتیب مسولین ما نیز ضمن اینکه باید جلوی چنین مواردی را بگیرند نباید مانع توسعه معدنداری شوند. هرچند در گذشته چندین مورد بد اظهاری اتفاق افتاده اما این دلیل نمی شود که جلوی صادرات را بکلی بگیریم.
این تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی سنگ‌آهن تصریح کرد: باید سیاستی را در پیش گرفت که درآمد ناشی از فروش صادرات به اکتشافات اختصاص یابد تا بتوان ذخایر جدیدی به دست آورد. در این روند «حراج باز» الگوی مناسبی است که کمک خواهد کرد قیمت فروش داخلی واقعی تر شود. ضمن اینکه معدندار (خصوصی و دولتی) سود معقول تری را از محل معامله به دست خواهد آورد.
