سیزدهمین دوره همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ‌آهن ایران با نگاهی به بازار در حالی روز گذشته به‌همت گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار شد که ماحصل سخنان حاضران در این همایش نشان می‌داد صنعت فولاد به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در رشد اقتصادی و صنایع جهان، در ایران به تب قیمت‌گذاری دستوری دچار شده است؛ تبی که نه‌تنها به جان این صنعت افتاده، بلکه بسیاری از صنایع ایران را درگیر کرده است. زخم‌های کهنه فولادسازان هرساله در این همایش سر باز می‌کند و هر بار به امید بهبود و شنیده شدن صدای فعالان فولادی، چالش‌های این صنعت برشمرده می‌شود.
اما سیاستگذاران گویا چندان تمایلی به حضور در این جمع صنعتی نداشتند و بزرگ‌ترین غایب این همایش بزرگ که تمامی فعالان برجسته فولادی در آن حضور داشتند، کسی نبود جز سیاستگذار؛ فرد یا افرادی که قطعا نقش مهمی در حل و فصل مشکلات دارند و باید دغدغه‌های مشترک تمام زنجیره فولاد را بشنوند. به هر روی، این گردهمایی بزرگ فولادی مانند سال‌های گذشته به محلی برای بررسی وضعیت این صنعت، چه در حوزه سیاستگذاری، چه در حوزه تولید و تجارت و چه در حوزه بین‌المللی تبدیل شد تا حداقل فعالان اقتصادی شمایی از حال و آینده این صنعت داشته باشند و تهدیدها و فرصت‌ها را بشناسند.
سخنرانان همچنین در نخستین روز از این همایش مسیر تحول صنعت فولاد را مشخص و تقاضا کردند در تدوین اسناد بالادستی فولاد، این موارد مورد توجه قرارگیرند. صاحب‌نظران این صنعت در جریان همایش تاکید کردند در مسیر تحول صنعت فولاد، سیاستگذاران و فعالان صنعت فولاد هریک وظایفی دارند. از جمله وظایف سیاستگذاران برای تحول صنعت فولاد به «گذار از مداخله‌گری به تسهیل‌گری و تنظیم‌گری»، «تسهیل فضا برای مشارکت ذی‌نفعان و بازیگران صنعت فولاد»، «ثبات‌بخشی به اقتصاد کلان»، «گشایش مسیر تامین نیاز صنایع داخلی به فناوری‌های نوین»، «تقویت تامین مالی صنایع فولاد»، «توجه به سرتاسر زنجیره فولاد از جمله دو حوزه استخراج و اکتشاف» و نیز «رفع تحریم» مربوط می‌شود. به موازات این اقدامات فعالان بخش معدن و صنایع معدنی هم لازم است با توجه به ابرروندهای جهانی در روند صنعت فولاد از جمله تولید محصولات پیچیده، باارزش و سبز، به اصلاح فرآیندهای تولید و تغییر مدل کسب‌وکار بپردازند، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های جدید و حلقه‌های مفقوده را جدی‌تر بگیرند و به موازات نقد روندها، همکاری با دولت در راستای حل مسائل مبتلابه بخش فولاد را در اولویت خود قرار دهند.
مسیر تجارت فولاد
دیگر سخنران این نشست، کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد فولاد، نخست گفت: وضعیت بسیار پیچیده است و برای توصیف شرایط متغیرهای زیادی وجود دارد. به‌عنوان نمونه در نشست‌هایی که داشتیم و دومین آن در نیمه ماه مارس برگزار شد، چین رشد اقتصادی سال ۲۰۲۳ را 5/ 3درصد برآورد و توصیه کرده بود که بازار مسکن را توسعه می‌دهد؛ اما در عمل شاهد هستیم که ریزش قیمت در فولاد روی داده است. او در ادامه رابطه سنگ‌آهن با زغال کک‌شو، رابطه سنگ‌آهن با بیلت و نیز اسکرپ را بررسی کرد.
این تحلیلگر بیان کرد: پیش‌بینی این است که بازار سنگ‌آهن و فولاد در ماه مه به کف قیمت می‌رسد. ما در بدترین ماه میلادی سال ۲۰۲۳ از نظر قیمتی هستیم و اگر بتوانیم خودمان را در این ماه حفظ کنیم در ماه‌های آینده شرایط بهتر خواهد شد. جعفری طهرانی در این زمینه با اشاره به آمار افزود: موجودی سنگ‌آهن در بنادر چین به کمترین مقدار در سه‌سال گذشته رسیده است. قیمت سنگ‌آهن اکنون ۱۰۳دلار است؛ اما به زیر ۱۰۰دلار خواهد رفت و پیش‌بینی من این است که قیمت ۹۰دلار را نیز لمس خواهد کرد؛ اما در اواخر سه‌ماه دوم و اوایل سه‌ماه سوم به محدوده ۱۱۰دلار بازمی‌گردد.
او در ادامه افزود: امکان بالاتر رفتن قیمت از ۱۱۰دلار با توجه به محدویت‌های روسیه و وضعیت چین وجود ندارد. به‌خصوص که کشورهایی مانند هند نیز به‌شدت احساس خطر کرده‌اند و برای توسعه صادرات خود در حال اقدام هستند؛ در نتیجه بازار انتظار دارد که روند تقاضای چین در ماه‌های آینده نزولی شود. به گفته او کارخانه‌های فولاد القایی چین در معرض ضرردهی قرار گرفته‌اند؛ زیرا به دلیل شیوع کرونا طرح کاهش ۱۵۰میلیون تنی تولید چین بنا به تصمیم دولت به تعویق افتاد.
او با بیان اینکه تولید از طریق کوره القایی چین تا ۲۰۱۷، ۱۰درصد بود خبر داد که اکنون این رقم به ۱۷درصد رسیده است و پرسید: می‌دانید صادرات گندله شما در کوره بلند لزوما استفاده نمی‌شود، بلکه در کوره القایی هم استفاده می‌شود و این را به شما نمی‌گویند تا به‌واسطه قیمت هزینه اضافه نشود. او در بخش دیگری از سخنان خود درباره همبستگی نمودار قیمت سنگ‌آهن و اسکرپ عنوان کرد: مشخص است که نشیب و فرازهای قیمت سنگ‌آهن به آهن قراضه دیکته شده و نشیب و فرازهای قیمت آهن قراضه به سنگ‌آهن. در نموداری که در این مورد تهیه شده است خواهید دید که قیمت سنگ‌آهن کنسانتره ۶۵درصد، حتی قیمت بیلت را تعیین می‌کند. او سپس به چهره بازار در جهان پرداخت و گفت: در ترکیه آخرین قیمت آهن قراضه ۳۹۰دلار بوده است. بیلت روسی هم در حال بازارشکنی است و تحولات سیاسی درونی ترکیه نیز بر روند اتفاقات بی‌تاثیر نیست و ساخت‌وساز پس از زلزله را با کندی مواجه کرده است.جعفری طهرانی سپس با نتیجه‌گیری از این وضعیت گفت: جلو افتادن ما در رتبه تولید فولاد به دلیل این مسائل در ترکیه است؛ مهم بازار سه‌ماهه است که در آن همچنان تولیدکننده دهم هستیم. وی در ادامه به رابطه قیمتی سنگ‌آهن زغال کک‌شو پرداخت و گفت: اگر ترند را ببینیم سنگ‌آهن به کک خط داده است و این مساله را تازه و در داخل متوجه شده‌ایم.
جعفری طهرانی به نکته دیگری اشاره کرد و افزود: غولی مانند[شرکت برزیلی] واله سه‌پایگاه بزرگ تولید سنگ‌آهن را در امارات، عمان و عربستان تاسیس می‌کند؛ چراکه بابت رقابت شدیدی که در بازار هست، باید هزینه حمل دریایی را تا حد ممکن کاهش داد. استرالیا برای نمونه در این بازی از روسیه عقب می‌ماند.
این آنالیزور بازار با تحلیل یک نمودار به نتیجه‌گیری پرداخت و گفت: فارغ از نوسانات قراضه که به بیلت تحمیل شده است، تاکنون فکر می‌کردم بحرانی که ما در صادرات محصولات داریم، در بازه زمستان و کسری گاز، عمده‌تر از کسری برق تابستان است. اما قیمت فوب دریای سیاه و خلیج‌فارس نشان می‌دهد، قیمت پایین صادراتی بیلت ایران در تابستان سه‌ماه و نیم زیر قیمت بوده؛ اما در زمستان دوماه. او تاکید کرد: اتفاقی که افتاده این است که تولیدکنندگان به دلیل ترسی که داشتند در تابستان سال گذشته جلوی صادرات را گرفته و عرضه آن در بازار داخل را ترجیح داده‌اند تا موجودی بیلت خود را تضمین کنند. او بر این اساس توصیه کرد: برای امسال دقت کنیم که لازم نیست سه‌ماه و نیم فولاد را زیر قیمت بازار عرضه کنیم. خریدار خارجی وقتی می‌بیند خود شما در حال کنترل هستید، طبیعتا انتظار او برای خرید فولاد ایران پایین‌تر از قیمت جهانی خواهد رفت؛ ما در شرایطی هستیم که به ارز صادراتی نیاز داریم و باید در هر حالتی با بهترین قیمت بفروشیم. او سپس به آثار بحران اوکراین بر بازار پرداخت و گفت: پس از گذشت یک‌سال و سه‌ماه از جنگ و نیز حرکت پرقدرت سیاسی چین در جهت ارتقای روابط ایران و عربستان اکنون شاهد میانجی‌گری برزیل میان روسیه و اوکراین هستیم. بنا به تفسیر او، این کار نشان می‌دهد برزیل به‌عنوان هشتمین تولیدکننده فولاد جهان نگران است.
به گفته او جنگ روسیه علیه اوکراین به دلیل تعطیلی کارخانه‌های وودساکی در اوکراین اختلالاتی در عرضه فولاد جهان ایجاد کرد، حملات موشکی روسیه به طور قابل‌توجهی به زیرساخت‌های انرژی اوکراین آسیب رسانده و باعث قطعی گسترده برق در سطح این کشور شده است. جعفری طهرانی افزود: جالب این است که به‌رغم اینکه جنگ در اوکراین در جهت تخریب زیرساخت‌هاست، اما صنعت گندله‌سازی آن کمتر آسیب دیده است که احتمالا به دلیل ترس از آینده این بازار است.
او تصریح کرد: پس اگر جنگ تمام شود اوکراین با قدرت به بازار برمی‌گردد؛ در روسیه چه اتفاقی می‌افتد؟ به نظر می‌رسد با توجه به یک بار سابقه موجود در این زمینه روسیه با تمام شدن تحریم‌ها، بار دیگر به دامپینگ اقدام می‌کند و اگر بر فرض جنگ در سه‌ماه سوم امسال تمام شود، قیمت‌ها کاهش می‌یابد؛ از همین رو سخن من این است که اکنون هنگام صادرات پرقدرت است. این تحلیلگر افزود: رابطه ایران و عربستان خوشحال‌کننده است و موردی که اکنون همه موافق هستیم این است که تحریم عاملی عمده نیست. ما قابلیت صادرات ۲میلیون تنی فولاد به عربستان را داریم. او در این زمینه توصیه کرد: برای مقابله با تحریم می‌توان کنسرسیومی تشکیل داد که عدد آن فرد باشد، یعنی از سه یا پنج‌طرف تشکیل شده باشد؛ میتوانیم برای تخلیه بارگیری از کشور ثالث استفاده کنیم. به گفته او در زمانی که اختلافات قطر و دولت‌های عربی وجود داشت، میزان زیادی از ورود سنگ و مصالح ساختمانی به قطر با همین روش از عمان و رأس‌الخیمه امارات صورت می‌گرفت؛ حتی از طریق کراچی پاکستان. او افزود: ما هم باید از فرصت خودمان استفاده و حفاظت کنیم و بدانیم این شانس وجود دارد. در جامعه فولاد باید طرح جامع توسعه را با توجه به طرح جامع دیگر کشورها اصلاح کنیم. ما اکنون با تولید 5/ 30میلیون تنی دهم هستیم، با توجه به تولید بقیه کشورها ما با ۵۵میلیون تن از برزیل و ترکیه که رتبه‌های هفتم و هشتم هستند میتوانیم ششم جهان باشیم. نکته این است که خوشبختانه این کشورها طرح جامع ندارند. اما مهم حفظ این جایگاه پس از کسب آن است. کشورهای اطراف ما بحرین، عمان و عربستان همگی در حال ورود به مدار تولید هستند و باید هوشیار باشیم. او همچنین عنوان کرد: همه فولادسازی‌های منطقه خواهان تولید فولاد سبز هستند. غول‌های منطقه همگی در حال فعالیت و با حضور بزرگانی چون وله در حال سرمایه‌گذاری هستند که دقت هرچه بیشتر ما را طلب می‌کند.
منبع: دنیای اقتصاد