در حـال حاضـر شـرایط خاصـی بـرای تولیدکننـدگان فولاد جهـان و به تبـع آن برای فولادسـازان کشـور بـه وجود آمـده اسـت. تعطیلـی معـادن بـزرگ دنیـا، ازجملـه معادن برزیــل به عنــوان یکــی از بزرگتریــن تأمین کننــدگان ســنگ آهن جهــان کــه متأســفانه به شـدت بـا شـیوع ویـروس کرونـا درگیـر شـده اسـت و بسـیاری از مسـائل دیگـر، شـرایط سـختی بـرای فولادسـازان ایجـاد کـرده اسـت. در مطلـب زیـر پـای صحبت هـای دکتـر جعفـری طهرانـی، تحلیلگـر ارشـد بازارهـای بین المللـی سـنگ آهن و فـولاد، و مهنـدس رضا حیـدری، مدیر خرید و حمـل مواد اولیـۀ فولاد مبارکه خواهیم نشسـت تـا از آخرین وضعیـت بـازار جهانـی سـنگ آهن، قیمـت محصـولات نهایـی، تأثیـر وضـع عـوارض سنگین بر صادرات کنسانتره و گندله و احوال صادرات سنگ آهن بیشتر بدانیم.
آخرین وضعیت بازار جهانی سنگ آهن در هفته های گذشته چگونه بوده است؟
طهرانی: برزیل به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی سنگ آهن جهان بهشدت تحت تأثیر کووید 19 قرار گرفته و الان از نظر مبتلایان دومین کشور جهان پس از آمریکاست. پس طبیعتا معادنش، خصوصا معادن اصلی اش، متأثر شده و همۀ اینها بازار جهانی سنگ آهن را درگیر کرده و باعث شده قیمت سنگ آهن 62 درصد نوسانات قیمتی تا حدود 100 دلار داشته باشد که بسیار زیاد است. قیمت کنسانتره هم حدود 12 دالر بیشتر از این عدد و گندله هم 10 تا 12 دلار بیشتر از کنسانتره بازی می‌کند.
با توجه به وضعیت بازار جهانی، فولادسازان در تأمین کنسانتره و گندله چه شرایطی دارند؟
حیدری: من در ابتدا از همکاران محترم در نواحی تولیدی فولاد مبارکه تقدیر و تشکر می‌کنم. ما سال «جهش تولید» را به معنای واقعی با جهش تولید شروع کردیم. رکوردهای خوبی که در مناطق مختلف فولاد مبارکه ایجاد شد شاهد این حرف است. اما همۀ این رکوردهای خوب در شرایطی ایجاد شد که ما با چالش جدی در تأمین کنسانتره و گندله روبرو بوده ایم. متأسفانه در سال های اخیر، به دلیل رشد ناموزون صنایع معدنی و فولادسازان، کسری کنسانتره و گندله برای فولادسازان ایجاد شده است. امسال کسری 6 میلیون تنی کنسانتره در بازار تقریبا قطعی است و شاید عمدۀ این کسری متوجه فولاد مبارکه باشد. متأسفانه توزیع مواد معدنی شامل کنسانتره و گندله از حیث شاخص سهامداری و هزینه های حملونقل به خوبی در کشور انجام نشده و همۀ این عوامل باعث شده در سالی که ما آن را سال «جهش تولید» می دانیم، فولادسازان با چالش جدی در تأمین کنسانتره و گندلۀ خود مواجه باشند. البته فولاد مبارکه با تلاش های خود توانسته در حد امکان کنسانتره و گندله و آهن اسفنجی مورد نیازش را تأمین کند تا خالی در فرایند تولید فولاد مبارکه ایجاد نشود.
از کسری 6 میلیون تنی کنسانتره، سهم فولاد مبارکه چقدر است؟
حیدری: به نظر می رسد حداقل 3 میلیون تن از این کسری به صورت مستقیم متوجه فولاد مبارکه باشد. باید در نظر داشت که واحد کنسانتره سازی سنگان هنوز به بهره برداری نرسیده و تا زمانی که این واحد به بهره برداری برسد، ما باید کنسانترۀ این واحد را نیز تأمین کنیم.
نگاه شما به قیمت گذاری محصولات کنسانتره و گندله در داخل کشور چگونه است؟
طهرانی: بنده لازم میدانم از فولاد مبارکۀ اصفهان تشکر کنم که با مدیریت بهینه در این شرایط برای تأمین خوراک کارخانه اقدام کرده اند. در بین تمامی فولادسازان کشور بهترین عملکرد را فولاد مبارکه برای تأمین خوراک داشته است. یکی از حقایقی که ما با آن مواجه شدیم این است که بهره برداری از درصدی از ذخایر سنگ آهن و درصدی از تولیدات سنگ آهن کنسانتره توسط بخش خصوصی انجام می شود و مدیریت بهینه ای که الان در شرکت ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی صورت گرفته باعث شده تعدادی از این معادن فعال شوند و حتی واحدهای کنسانتره سازی کوچکی هم راه بیفتد. فولاد مبارکه در میان تمامی فولادسازان بهترین راندمان و عملکرد را از نظر پرداخت به این مجموعه های کوچک داشته و این امر جای قدردانی دارد؛ چون ا گر تأمین وجه این شرکت ها و معادن کوچک به درستی انجام شود، ما می توانیم مقداری از این کمبود را در کوتاه مدت جبران کنیم. بر اساس افق چشم انداز 1404 که توسط شرکت مهندسی مشاور فولاد تکنیک تنظیم شده، ما برای تولید 50 تا 55 میلیون تن فولاد حدود 68 میلیون تن سنگ آهن خام و حدود 90 تا 100 میلیون تن کنسانتره نیاز داریم، ولی کسری ای که در سال 99 ارائه کرده اند حدود 6 میلیون تن است. این کسری تا 1404 ادامه خواهد داشت و یکی از معضلات اساسی تأمین خورا ک است. به نظر من یکی از راه های موجود سیاست های درستی است که مدیرعامل وقت ایمیدرو در پیش گرفته اند و برای راه اندازی معادن کوچک مقیاس اقدام می‌کنند. ما تا الان به این معادن کوچک و کنسانتره سازی های کوچک توجه نکرده ایم. علاوه بر این، در خرید مواد خام دولت باید با توافق فولادسازان سیاستی به خرج دهد که ضرایب کنسانتره و گندله عدد واقعی تری باشد. در دو ماه گذشته، قیمت فولاد در جهان 10 درصد افزوده شده است. به نظر من برای ایجاد انگیزه و اشتیاق در محصولات بالادستی که محصولات معدنی است، باید تولیدکنندگان مواد معدنی و فولادسازان بر سر ضریبی به توافق برسند و این ضریب عددی باشد براساس قیمت جهانی سنگ آهن منهای تخفیف. واقعیت این است که ما برای تولید محصولات بالادستی مثل کنسانتره و گندله باید سرمایه های بخش خصوصی را در کنار دولتی قرار دهیم.
فولاد مبارکه همیشه خودش را پایبند به تصمیمات کارشناسی و فنی دانسته است. در حال حاضر فولاد مبارکه برای قیمت گذاری چه پیشنهادی دارد؟
حیدری: خوشبختانه در چند روز اخیر اقدامات خوبی برای واقعی کردن قیمت محصولات نهایی با همکاری وزارت صمت انجام شد. واقعی سازی قیمت نه فقط برای فولادسازها، بلکه برای معدنی ها هم ارزشمند است. می دانیم که الان مدل قیمت گذاری درصدی از شمش خوزستان است و این افزایش قیمت و واقعی سازی آن برای معدنیها هم جذاب بوده است. فولاد مبارکه خودش را متعهد به تصمیمات فنی و کارشناسی می داند و هرگونه تصمیم گیری غیرکارشناسی را باعث التهاب مجدد بازار محصولات نهایی قلمداد می‌کند. در سال های اخیر کارشناسان حوزۀ معدن و فولاد مدلی برای قیمت گذاری ترسیم کرده اند و آن اینکه سود عادلانه را بر مبنای هزینه های سرمایه گذاری در طول زنجیره تقسیم می‌کنند. این امر باعث میشود همۀ شرکتهای موجود در زنجیره احساس کنند متناسب با سرمایه گذاریشان سود عادلانه ای می برند. قطعا در این مدل هزینه های تبدیل و هزینه های حمل هم به دقت بررسی می شود. بر اساس کار کارشناسی و استعالم از کارشناسان خبره و حسابرسان ذی ربط این موضوع، در سال 99 برای کنسانتره و گندله و آهن اسفنجی نباید افزایش قیمت وجود داشته باشد. ا گر قیمت صادراتی صادرکنندگان در سال 98 را بررسی کنیم متوجه می شویم با خروجی مدل هزینۀ سرمایه گذاری اختلاف معناداری ندارد. امیدواریم امسال وزارت صمت در این زمینه گام های جدی بردارد. این فرصتی که برای بررسی موضوع به انجمن های فولاد و معدن و کارشناس ها داده اند فرصت خوبی است که تصمیم گیری ها به تصمیم واقعی نزدیکتر باشد.
با توجه به کسری تولید کنسانتره و گندله، پیشنهاد شما به عنوان تحلیلگر ارشد بازار فولاد چیست؟
طهرانی: معضل اساسی و مشکلی که وجود دارد به این سیاست نسبتا اشتباه برمی گردد که برای صادرات کنسانتره و گندله عوارض سنگین وضع کردند، ولی صادرات سنگ آهن آزاد بود. بسیاری از سرمایه ها به سمت آن نرفت و تنها معطوف به معدن‌کاری شد. سرمایه جایی می رود که منبع درآمدی وجود داشته باشد. شفاف سازی ها بسیار مهم است. حفظ منابع تولیدکنندگان مانند فولاد مبارکه، حاشیۀ سود نسبتا مناسبی هم برای تولیدکنندگان لوله و پروفیل و خودروسازان دارد. به نظر من دولت باید تصمیم بگیرد که قیمت کنسانتره و گندله امسال افزایش نیابد، چه بر اساس اینکه نرخ دلار افزایش یافته و چه بر اساس قیمت جهانی. باید برای رفع کسری کنسانتره برنامه ریزی کرد. درهرحال کسری گندله کمتر است. در افق 1404 فقط یک میلیون تن کسری گندله داریم، ولی کسری کنسانتره 6 تا 10 میلیون تن است. ازآنجاکه سرمایه گذاری در واحدهای کنسانترۀ کوچک ظرف 6 تا 9 ماه جواب میدهد، باید از الان واحدهای کوچک را ظرف 6 تا 9 ماه تفویض کرد. مشکل اینجاست که برخی شرکت هایی که مجوز کنسانتره سازی گرفته اند اقدام به تأسیس کنسانتره سازی نکرده اند. دولت باید سیاستی به خر ج دهد که کسانی که مجوز گرفته اند، ولی فعالیتی نداشته اند آن مجوز را به سرمایه گذاران جدید انتقال دهند تا بتوانیم از 1400 به بعد این کسری را جبران کنیم.
حیدری: ما باید معادن را به سرمایه گذاری در حوزۀ معدنی تشویق کنیم، به خصوص آنها را به ا کتشاف در عمق ترغیب کنیم. امروز لازم است برخی معادن ما سرمایه گذاری بیشتری برای اکتشاف در عمق انجام دهند. حمایت از معادن کوچک باید سرلوحۀ کار ما قرار بگیرد. فولاد مبارکه خود را متعهد به حمایت از معادن کوچک می داند و ما در سال 98 بخش زیادی از کسری کنسانترۀ خود را از معادن کوچک تأمین کردیم و برنامۀ امسال هم این است که از معادن کوچک حمایت کنیم. بسته ای آماده شده است که با همکاری فولادسازان، معادن کوچک را در جهت تولید کمی و کیفی بیشتر تقویت کنیم. حدود دو ماه پیش اقدام مؤثری توسط معاونت معدنی انجام شد و آن اینکه واحدهای تولیدکنندۀ آهن اسفنجی را متعهد کرد که محصول خود را به تولیدکننده در زنجیره بفروشند. ما اعتقاد داریم این سیاست باید در کنسانتره و گندله هم انجام شود. متأسفانه بخش زیادی از کنسانتره و گندلۀ کشور در دست دلال ها معامله می شود و اگر دست دلال ها از این چرخه کوتاه شود و خود واحدهای معدنی و فولادی بتوانند با همدیگر کار کنند قطعا کمک بزرگی به تنظیم بازار می شود و جبران کسری کنسانتره و گندله خواهد شد.
منبع: خبرنامه فولاد