تحریم های آمریکا درآمدهای ارزی کشور را هدف گذاری کرده است. به واقع پس از اعلام ایران مبنی بر جایگزینی معدن و صنایع معدنی برای درآمدهای ارزی، آمریکا به دنبال از بین بردن آنها است.
فراموش نکنیم که درآمدهای معدن و صنایع معدنی کشور برخلاف درآمدهای نفتی به شریان های کوچک و بزرگ اقتصادی کشور وارد می گردد. این درآمدها وارد خزانه کشور نمی شود بلکه به واحدهای مختلف بخش خصوصی و دولتی کشور وارد شده و از این طریق به بخش اقتصادی نظیر چرخه حمل کشتی ها، بارگیری ها، جابجایی کالا از طریق ریل و جاده، کارخانجات، معادن، طرح های مشارکت اجتماعی و …. اثر می گذارد. در واقع تاثیر این تحریم ها در وضعیت اقتصادی کشور حتی بعضا از حوزه نفت شدیدتر خواهد بود چرا که در معادن کشور شاهد مهاجرت معکوس می باشیم و این مهندسین و کارکنان هستند که به معادن واقع در اطراف شهرها و مناطق دور افتاده مراجعه می کنند. از طرفی درآمدهای حاصل از تولید و صادرات معدن و صنایع معدنی وارد شهرهای کوچک و روستاها و حتی دهک ها می شود لذا می بینیم که این تحریم ها می تواند چقدر خطرناک باشد.
از اینرو همانگونه که گفته شد هدف آمریکا از این تحریم ها کاهش درآمدهای ارزی است. آمریکا در دور اول تحریم ها در آگوست 2018 اعلام داشت که بیش از 250 کارشناس خبره در زمینه چگونگی اعمال تحریم ها در حال مطالعه هستند و وضعیت بازار ایران را رصد کرده و گزارش می دهند. حتی ممکن است برخی از این کارشناسان در داخل کشور بطور غیر محسوس فعال باشند و خیلی از مواقع این اطلاعات به صورت ناخواسته به بیرون درز پیدا می کند.
توصیه اینجانب عدم ارائه گزارشات تجاری در رابطه با مبدا و مقصد کالا و شرکت های خریدار و فروشنده و جزییات اسناد حمل دریایی و رسیدهای بانکی در گروه های عمومی شبکه های اجتماعی است.
متاسفانه در ایران به تعداد کافی کارشناسان خبره که اشراف کامل در زمینه تجارت بین الملل، حقوق بین الملل و ریسک بین الملل به ویژه در بخش معدن و صنایع معدنی در سازمان ها و نهادهای بخش خصوصی و دولتی کشور وجود ندارد که موارد تحریم ها را رصد کرده و ریسک تحریم ها و به عبارت بهتر تنازع برای بقا را به درستی بدانند. هنوز شاهدیم که بسیاری از کارشناسان از عنوان محاوره ایی «دور زدن تحریم ها» استفاده می کنند در صورتی که عنوان درست آن «مقابله با تحریم ها » Coping of Sanctions می باشد که از نظر مقایسه می توان گفت کاری که به اصطلاح محاوره ایی «دور زدن تحریم ها» در دور قبل (قبل از برجام) صورت می گرفت در مقایسه با تکنیک های «مقابله با تحریم ها» مقایسه مدرک کارشناسی با فوق دکترا است.
یکی از تکنیک های درست «مقابله با تحریم ها» در اختیار گذاشتن تجربیات و اطلاعات بین واحدهای تولیدی و تجاری مشابه بصورت چراغ خاموش است. ما باید یاد بگیریم که «ذکات علم و دانش مان» را با در اختیار گذاشتن اطلاعات با یکدیگر ادا کنیم. چرا باید راه رفته ما را واحد دیگر بخش خصوصی و دولتی دوباره تکرار کند و زیان ببیند؟!
درخصوص فولاد مبارکه که به صورت خاص زودتر مورد تحریم قرار گرفته باید گفت که تحریم این شرکت به یک سال قبل از مرحله اول و دوم تحریم ها و در واقع سپتامبر و اکتبر 2017 باز می گردد در آن زمان یوروفر (انجمن فولاد اروپا) تعرفه ای را برای واردات ورق گرم از 5 کشور جهان (شامل ایران) اعمال کرد تا شاهد تعادل قیمت ورق در بازار اروپا باشد و با این کار عملا صادرات ورق گرم به عنوان محصول نهایی فولاد ایران از سه ماهه چهارم 2017 کاهشی شد و به صفر رسید. در وضعیت فعلی صادرات معدن و صنایع معدنی به ویژه محصولات فولادی به اروپا تناژ قابل توجهی نیست و نزدیک به صفر است و حتی اینستکس نیز تنها در زمینه دارو و غذا طراحی شده و قابلیت استفاده در زمینه تجارت محصولات معدن و صنایع معدنی را ندارد و کمکی در این زمینه به ما نخواهد کرد.
منافع تجاری اروپا ایجاب می کند که شریک تجاری خود یعنی آمریکا را حفظ نمایند. لذا شاهد هستیم که صادرات فولاد به اروپا از یک سال قبل متوقف شده بود و با دور جدید تحریم ها در مرحله اول و دوم، با توجه به افزایش هزینه حمل دریایی و افزایش ریسک صادرات و نیز مشکلات نقل و انتقال ارز، صادرات تحت تاثیر دوباره قرار گرفت.
شاهد هستیم که در سال 97 کل صادرات سنگ آهن و کنسانتره از ایران 14.3 میلیون تن شامل 8.8 میلیون تن سنگ آهن دانه بندی و 5.5 میلیون تن کنسانتره بود درحالی که در سال 96 کل صادرات سنگ آهن و کنسانتره 18.2 میلیون تن شامل 12.5 میلیون تن سنگ آهن دانه بندی و 5.7 میلیون تن کنسانتره بوده است. یعنی به لحاظ وزنی افت 21 درصدی داشته است.
در زمینه صادرات فولاد نیز چنین بوده است، صادرات فولاد در سال 96 بالغ بر 7 میلیون تن بود درحالی که در سال 97 به 5.54 میلیون تن کاهش بافت و این به معنی کاهش وزنی 21 درصدی صادرات فولاد در سال قبل است. در حوزه گندله نیز باید گفت صادرات این محصول در سال گذشته آغاز شد و ایران در سال قبل موفق به صادرات 2.78 میلیون تن از این محصول شد درحالی که سال 96 هیچگونه صادراتی در حوزه گندله به علت عوارض صادراتی بالا نداشته ایم.
به طور خلاصه می توان گفت: راه درست «مقابله با تحریم ها» در فرمول ساده ریاضی “مخفی کاری + موقعیت یابی = موفقیت” خلاصه می شود.
