تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی مواد معدنی و فولاد گفت: در حال حاضر برای استفاده از ظرفیت تجاری کشورهای منطقه باید در اسرع وقت پایش انجام شده و کشورهایی که هنوز تمایل به همکاری با ایران دارند در اولویت قرار گیرند؛ چراکه در شرایط فعلی تعریف بازارهای جدید به ویژه در اروپا امکان‌پذیر نیست.
کیوان جعفری طهرانی در گفت وگو با ایراسین با بیان این مطلب در ادامه افزود: تبادلات تجاری در جایی قابل انجام است که بین دولت‌ها روابط سیاسی مناسبی وجود داشته باشد. در حال حاضر برای ایران نیز این موضوع صادق است، چرا که به دلیل تحریمهای اعمال شده بر کشورمان، کشورهای مختلف از ایجاد ارتباط سیاسی و اقتصادی با ایران، هراس دارند.
وی افزود: به تازگی کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون امارات و بعد از آن بحرین آمادگی خود را برای همکاری با رژیم صهیونیستی اعلام کردند و می‌توان پیش‌بینی کرد، سومین کشور نیز که با این رژیم همکاری اقتصادی و تجاری خود را آغاز می‌کند، عمان است. چراکه اکنون امارات با وجود اینکه تنها یک ماه ونیم است ارتباط سیاسی خود را با این رژیم آغاز کرده، اولین کشتی حامل محموله های تجاری از ابوظبی به بندر حیفا رسیده است. همچنین عربستان سعودی نیز که اجازه داد اولین هواپیمای رژیم اشتغالگر قدس از آسمان این کشور به ابوظبی پرواز کند نشان می‌دهد که در حال زمینه سازی برای ارتباط سیاسی با این رژیم است.
جعفری طهرانی ادامه داد: در نتیجه می‌توان گفت در کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس حمایت تجاری جدی برای ایران وجود ندارد. این در حالیست که هاب تجاری ایران در این منطقه کشور امارات بوده است که ایجاد ارتباط سیاسی و اقتصادی با رژیم صهیونیستی، روی تجارت و روابط اقتصادی ایران تاثیر گذار است.
به گفته این تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی مواد معدنی و فولاد، در حاشیه غربی ایران نیز کشور عراق است که سال‌های بسیاری صادرات محصولات فولادی ایران به آن انجام میشد، همچنین سنگ آهن هماتیت برای کارخانه سیمان به عراق صورت میگرفت. همچنین ایران تا دوسال و اندی پیش به عراق سیمان صادر میکرد اما از آنجایی که قیمت آن حدود 70درصد پایینتر از سیمان تولید داخلی این کشور بود، در نتیجه محدودیت وارداتی برای سیمان ایران در این کشور اعمال شد.
به گفته جعفری طهرانی، در زمینه صادرات سنگ آهن هماتیتی نیز خود تحریمی از سوی ایران صورت گرفت، زیرا با وجود اینکه این صادرات شامل سنگ آهن عیار پایین بین 40تا42درصد که مصرف کارخانه سیمان بود، اما جلوی صادرات آن گرفته شده تا مورد استفاده کارخانه های فولادساز داخلی قرارگیرد. این در حالیست که این عیار از سنگ آهن هماتیت مورد استفاده فولادسازهای ایرانی نیست و اگر این سیاست ادامه پیدا کند در روابط تجاری ایران و عراق اثرگذار خواهد بود و در نهایت عراق سنگ آهن هماتیت مورد نیاز خود را از دیگر کشورها تهیه خواهد کرد. در واقع روابط تجاری ایران و عراق بسیار محدود شده که بخشی از آن به دلیل سیاست دولت برای کنترل بازار داخلی است.
وی در ادامه سخنانش به وضعیت روابط تجاری و صادراتی ایران با کشورهایی که در ضلع شمال غربی ایران قرار دارند نیز اشاره کرد و گفت: اتفاقات رخداده در منطقه مانند جنگ بین ارمنستان و آذربایجان و حمایت ترکیه از آذربایجان، باعث شده تا روابط تجاری جمهوری آذربایجان و ترکیه با کشورهایی همچون ایران تحت تاثیر قرار گیرد.
جعفری طهرانی افزود: کشور افغانستان نیز تا 5-6 سال پیش که داود شاه صبا وزیر معادن و پترولیوم این کشور بود، تجارت پررنگی در بخش معدن و صنایع معدنی با ایران داشت، اما بعد از تغییرات به وجود آمده در این کابینه، کم کم صادرات کاهش یافت و حتی برنامه ریزی که برای استخراج سنگ آهن از معدن حاجی گک در استان بامیان در نزدیک کابل در افغانستان داشتیم به دلیل تحریمهای امریکا منتفی و به هندی ها واگذار شد.
به گفته وی، در حدود 15-16 سال پیش صادرات سنگ آهن به کشور پاکستان انجام میشد که اکنون متوقف شده و جالب اینجاست اکنون پاکستان به یک صادرکننده سنگ آهن به چین و همچنین فولادساز قوی تبدیل شده و رقیبی برای ایران است.
وی افزود: در حال حاضر روابط تجاری و سیاسی میان افغانستان و پاکستان در شرایط خوبی قرار دارد، اما هند از ارتباط میان این دو کشور خوشحال نیست و سعی به کارشکنی دارد. برای مثال قرار بود تبادلات تجاری و ارسال محصولات افغانستان از بندر گوادر پاکستان که چینی‌ها روی آن سرمایه‌گذاری کردند، انجام شود. از این رو هندوستان در 2-3 سال گذشته علاقه مندی خود را برای توسعه بندر چابهار اعلام و به افغانستان توصیه کرده بجای بندر گوادر پاکستان از طریق بندر چابهار ایران به آب‌های آزاد وصل شود.
وی در نهایت گفت: همسایه های ایران علاقه مندی چندانی برای ایجاد روابط تجاری با ایران ندارند، در واقع روابط سیاسی ایران با این کشورها آنقدر پررنگ نیست که بتواند روابط تجاری ما را با آنها افزایش دهد و ترس آمریکا نیز مزید بر علت این موضوع بوده است.
به عقیده جعفری طهرانی، اولین اقدامی که دولت باید انجام دهد این است که تحریمهای داخلی را برای صادرات بردارد. همچنین باید منتظر نتایج انتخابات امریکا باشیم.
تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی مواد معدنی و فولاد درباره اینکه در مدت باقیمانده از دولت دوازدهم چه اقداماتی را می‌توان برای استفاده از ظرفیت های تجاری موجود در منطقه انجام داد نیز اظهار کرد: متاسفانه ما در دوره‌های مختلف دولت‌ها دیده ایم که در سال آخر فعالیت هر دولت اتفاق شگفت انگیزی در جهت بهبود شرایط اقتصادی رخ نداده است؛ البته امید می‌رود در دولت دوازدهم این اتفاق نیفتد و اکنون که وزیر صمت مشخص شده، در مدت باقیمانده از عمر دولت، اتفاقات خوبی رقم زده شود.
جعفری طهرانی ادامه داد: به طورطبیعی در حوزه صادرات، سیاست بر این است که صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا اتفاق بیفتد؛ اما در خصوص فولاد می‌توان گفت در بسیاری از موارد صادرات محصولات پایین دستی فولاد مثل میلگرد توجیه اقتصادی مانند بیلت و شمش را ندارد. زیرا فاصله قیمتی که قبلا حدود 50 تا 60 دلار بود اکنون به 25-30دلار کاهش یافته و زیر 10درصد است. همچنین کشورهای هدف نیز برای واردات محصولات پایین دستی تعرفه وارداتی تعریف کرده اند که می توان به تایلند و خاور دور اشاره کرد، بنابراین ما نمی‌توانیم محصول پایین دستی را با حجم بزرگ صادر کنیم و باید محصول میانی را نیز صادر کرد.
وی ادامه داد: دولت باید از کارشناسان خبره در این زمینه که آشنایی کامل به حوزه تجارت و بازار بین المللی دارند استفاده کند؛ همچنین کشورهای هدف را مورد به مورد از لحاظ سیاسی و اقتصادی مورد پایش قرار دهد و کشورهایی که شانس ارتباط تجاری کمتری دارند را در اولویتهای بعدی بگذارد.
به گفته وی، ایران نمی‌تواند با کشورهایی که ارتباط سیاسی پررنگی ندارد به هر قیمتی روابط تجاری ایجاد کند. در این زمینه وزارت امور خارجه و سفارتخانه های ما در دیگر کشورها میتوانند وارد عمل شوند. البته این درحالیست که رایزنهای بازرگانی در عراق، چین، افغانستان و …. نتوانستند خیلی پررنگ عمل کنند که به بعد سیاسی قضیه باز میگردد.
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه باید در گام نخست بتوانیم وضعیت موجود را حفظ کنیم در ادامه گفت: مشکلی که امروز وجود دارد این است که صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی در 6ماهه اول سال کمتر از مدت مشابه سال گذشته بوده که ناشی از شیوع کرونا، تحریم و شرایط اقتصادی است و اگر ادامه پیدا کند این شرایط بدتر خواهد شد. همچنین باید کشورهایی که همچنان علاقه مند به روابط تجاری با ایران هستند که می‌توان به هند، مالزی و کشورهای جنوب شرق آسیا اشاره کرد را در اولویت تجارت قرار دهیم. البته همچنان زمینه فعالیت تجاری در برخی از حوزه ها با عراق و افغانستان وجود دارد.
وی در خصوص کشورهای حوزه خلیج فارس نیز گفت: باید دید این کشورها چه سیاست‌هایی برای تجارت با ایران تعریف می کنند، البته هنوز با عمان می‌توان مبادلات تجاری برخی از محصولات معدن و صنایع معدنی را انجام داد.
وی در پایان گفت: باید پایش دقیق و کوتاه مدت در اسرع زمان اتفاق بیفتد؛ برای این کار از تعدادی کارشناس خبره استفاده کرد تا بازارهای هدف را مشخص کنند؛ زیرا ایجاد یک بازار جدید مانند اروپا در شرایط فعلی امکان پذیر نیست، چراکه از سال 2017 که تحریم‌ها بر علیه ایران تشدید شد، اتحادیه اروپا خرید محصولات فولادی را از ایران کاهش داد و انجمن فولاد اروپا (یوروفر) نیز در اکتبر این سال برای واردات محصولات HRC ورق گرم فولادمبارکه که تنها صادرکننده این محصول بود در کنار کشورهای برزیل، روسیه و اوکراین تعرفه واردات سنگین تعیین کرد و عملا صادرات ادامه پیدا نکرد.
منبع: ایراسین