تولیدکنندگان فولاد ایران، گزارشی از عملکرد فولادسازان کشور در فروردین امسال منتشر کرد. براساس این گزارش، میزان تولید محصولات فولادی کشور برای نخستین‌بار در یک دهه گذشته در فروردین سال ۹۹، کاهشی بود. براساس آمار منتشر شده، مجموع محصولات فولادی کشور در فروردین برابر یک میلیون و ۵۳۴ هزار تن گزارش شده که در مقایسه با فروردین ۹۸، افت ۸ درصدی داشته است.
در همین حال صادرات شرکت‌های بزرگ فولادی کشور نیز در فروردین، کاهش قابل‌توجه ۴۹ درصدی را تجربه کرده است. صمت برای بررسی این موضوع با کارشناسان بازارفولاد گفت‌وگو کرده است.
سرنوشت فولاد چه می‌شود؟
کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس ارشد بازار بین‌الملل در گفت‌وگو با صمت تاکید کرد: کاهش تولید فولاد در فروردین امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا کاملا قابل پیش‌بینی و طبیعی بود. همچنین آمادگی و مدیریت لازم برای مقابله با این ویروس وجود نداشت؛ بنابراین تعطیلات نوروز در عمل تا اواخر فروردین ادامه یافت. عدم‌حضور کارگران به‌صورت تمام‌وقت، زمینه کاهش تولید را فراهم کرد. البته این افت فقط برای ایران نبود و میزان تولید فولاد جهان در ماه مارس و آوریل (فروردین و اردیبهشت) کاهشی بود.
کاهش تقاضا برای فولاد نیز زمینه افت تولید را فراهم کرده است. فولادسازان جهان در موقعیت کنونی بازار مصرف خود را از دست داده‌اند. این بحران در اروپا بسیار شدید است. تولیدکنندگان فولاد اروپا با ۵۰ تا ۷۰ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. در چنین شرایطی اغلب تولیدکنندگان قصد دارند بخشی از تولیدات خود را به چین صادر کنند و رقابت تنگاتنگی ایجاد شده است.
در چنین شرایطی سخنان نخست‌وزیر چین در کنگره خلق چین که ۲۱ و ۲۲ مه برگزار شد، جهانیان را شوکه کرد. «لی‌که چیانگ» در این نشست تاکید کرد که این کشور نمی‌تواند میزان تولید ناخالص داخلی خود را برای نخستین‌بار در ۳۰ سال گذشته مشخص کند. در طول ریاست‌جمهوری «شی‌جین پینگ» از مارس ۲۰۱۳ تاکنون این نخستین‌بار بود که نخست‌وزیر چین به‌جای او در کنگره سخنرانی سیاسی اقتصادی می‌کرد. این موضع جهانیان را حیرت‌زده کرد و نشان داد اقتصاد این کشور بیش از تصور تحت‌تاثیر شیوع این ویروس قرار گرفته است. تشدید اختلافات میان چین و ایالات متحده به‌ویژه درباره مسائل هنگ‌کنگ و ماکائو بحران‌های مالی این کشور را تشدید می‌کند. در همین حال، سایر کشورهای تولیدکننده فولاد در شمال افریقا، جنوب‌شرق و شمال شرق آسیا نیز به‌دلیل از دست رفتن عمده بازار مصرف، کوره‌های بلند خود را تعطیل کرده‌اند. همچنین در تلاش هستند بخشی از تولیدات خود را به چین صادر کنند. این رکود بر فروش فولاد ایران در بازار بین‌المللی نیز تاثیر منفی گذاشته است. هرچند تولیدات ۲ ماه گذشته با قیمت خوبی به فروش رفته‌اند، اما از میزان صادرات فولاد ایران کاسته شده است.
وی افزود: چنانچه نتوانیم بازار مصرف مناسبی، چه در داخلی و چه خارج برای محصولات فولادی پیدا کنیم، کاهش تولید، سیاست درستی است. درحال‌حاضر، پروژه‌های ساخت‌وساز در کشور از رونق برخوردار نیستند. چنانچه دولت بتواند راه‌حلی برای رونق این بخش پیدا کند، بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود. صادرات فولاد نیز به‌دلیل تحریم‌ها فقط به‌طور نقدی انجام می‌شود. در چنین شرایطی، خریداران انتظار دارند به آنها تخفیف داده شود که انتظار بجایی است.
با این وجود، شاید راه‌حل‌هایی برای رفع این چالش وجود داشته باشد. به‌تازگی شرکت‌هایی مانند ریوتینتو و بی‌اچ‌پی بیلیتون معاملات بین‌المللی سنگ آهن خود با شرکت فولاد دولتی بائواستیل را از طریق اعتبار اسنادی دیجیتالی به‌نام بستر مالی «کانتور بلاک‌چین» و با ارز یوآن آغاز کرده‌اند. البته امکان استفاده از این سیستم درحال‌حاضر برای ما وجود ندارد، اما دولت می‌تواند مذاکراتی را با بانک کونلون‌چین که در تحریم‌ها طرف معامله ایران بوده، آغاز و زمینه ایجاد چنین شرایطی را برای صادرکنندگان فراهم کند.
چین درحال‌حاضر با مشکل کمبود نقدینگی روبه‌رو شده است، تاجایی که نسبت به فروش اوراق قرضه دولت محلی و همچنین برای نخستین‌بار در تاریخ نسبت به انتشار اوراق قرضه ویژه خزانه اقدام می‌کند. در چنین شرایطی، ما باید از این وضعیت به سود خودمان استفاده کنیم. این امر از آن جهت اهمیت ویژه‌ای دارد که بخش عمده‌ای از صادرات ما به مقصد چین انجام می‌شود. در همین حال، جایگزینی یوآن به جای دلار نیز به توسعه صادرات ما به این کشور کمک می‌کند.
طهرانی در پاسخ به سوالی مبنی بر پیش‌بینی آینده صنعت فولاد کشور تا پایان سال گفت: چنانچه در کسب بازار فروش داخلی و خارجی موفق باشیم، تولید ۳۰ میلیون تن فولاد شدنی است. درغیر این صورت تولید فولاد بدون مشتری اشتباه است؛ بنابراین از سرپرست جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می‌رود از تیمی حرفه‌ای در عرصه بین‌المللی برای فروش محصولات صنایع معدنی در بازار جهانی بهره بگیرد.
فولاد در مسیر افت یا رشد؟
سیدرضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با روزنامه صمت اظهارکرد: چند عامل در کنار یکدیگر زمینه افت تولید فولاد ایران را در فروردین امسال و در مقایسه با فروردین سال ۹۸، فراهم کرد. نخست آنکه تولیدکنندگان فولاد، مواد اولیه موردنیاز خود برای تولید فروردین را اغلب در اواخر اسفند تامین می‌کنند؛ به‌ویژه که نگهداری برخی از این مواد مانند آهن اسفنجی دشوار بوده و در بازه زمانی کوتاه‌مدت ممکن است. اما شیوع ویروس کرونا در اسفند ماه تامین مواد موردنیاز تولید این شرکت‌ها را با خلل روبه‌رو کرد.
شهرستانی افزود: شرکت‌های بازیافت و تولید قراضه که بخشی از مواد اولیه را تامین می‌کردند، تعطیل شدند و حمل‌ونقل میان استان‌ها محدود شد. تولیدکنندگان ناچار شدند تعداد کارکنان خود را کاهش دهند.
در همین حال تصمیمات وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این کاهش تولید تاثیرگذار بود. ابطال معاملات فولاد در بورس کالا زمینه کاهش تولید را فراهم کرد. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تولیدکنندگان روی هزینه فروش محصولات خود حساب می‌کنند.
درواقع از همین پول، هزینه حقوق و دستمزد کارکنان و خرید مواد اولیه را می‌دهند؛ بنابراین در چنین شرایطی ناچار شدند تولید خود را متوقف کنند یا از حجم آن بکاهند. این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد افزود: چنانچه وزارتخانه از دخالت در این بازار دست بردارد، به‌زودی روند تولید به مدار صعود بازمی‌گردد.
هرچند دیگر نباید چندان به تحقق اهداف تولیدی در این صنعت امیدوار بود؛ یعنی با وجود مشکلاتی که متولیان وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۲ ماه نخست امسال ایجاد کرده‌اند، نمی‌توان انتظار داشت مجموع تولید فولاد کشور به بیش از ۳۰ میلیون تن برسد. شهرستانی درباره سیاست درست تولید در شرایط کرونا و با توجه به این نکته که بسیاری از فولادسازان مطرح جهان در برنامه‌های تولید خود تجدیدنظر کرده‌اند، گفت: سیاست کاهش تولید فولاد برای ایران مناسب نیست. ما برای تامین مایحتاج ضروری خود به ارز نیاز داریم.
درحال‌حاضر درآمدهای نفتی به‌دلیل تحریم و افت شدید قیمت این محصول، بسیار محدود و حتی به صفر نزدیک شده است. در چنین شرایطی کشور به درآمدهای ارزی حاصل از صادرات سایر محصولات غیرنفتی نیاز دارد؛ بنابراین نباید میزان تولید فولاد خود را کاهش دهیم.
می‌توان از این فرصت برای کسب سهم بیشتری در بازار جهانی بهره گرفت. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که با وجود تمام چالش‌هایی که در مسیر تولید در صنایع گوناگون پیش آمده، اما با توجه به ذخایر ارزان انرژی و مواد معدنی، همچنان تولید فولاد در کشور ما مزیت دارد.
همین موضوع نیز زمینه ماندگاری ما را در این بازار رقابتی فراهم می‌کند.
منبع: روزنامه صمت