براساس آمار منتشر شده در 11 ماهه امسال صادرات فولاد با رشد حدود 30 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است. رشد صادرات اتفاقی دور از ذهن به نظر نمی رسد آن هم در شرایطی که ایران در حال حاضر جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا را به خود اختصاص داده است. با این حال این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که فلزات ایران یک سال و نیم گذشته را در تنگنای تحریم ها سپری کرده و دستیابی به چنین رشدی در این شرایط اما و اگرهایی را به دنبال دارد از جمله اینکه آیا رشد صادرات تحریم تنها حاصل تفاوت روزافزون ارز با ریال است یا عوامل دیگری در این دستاورد نقش داشته اند؟
مجموعه گفته های کارشناسان فولادی این مفهوم را به ذهن متبادر می کند که رشد صادرات در صنعت فولاد کشور آن هم در شرایط تحریم دستاورد چندین عامل است؛ نخست آنکه شرکت های فولادی با برخورداری از فناوری های به روز، انرژی ارزان و همچنین حمایت های دولتی توانسته اند تولید خود را افزایش چشمگیر دهند تا آنجا که ایران جایگاه خود را به دهمین تولیدکننده بزرگ جهان ارتقا دهد. در این بین اما مسیر صادرات هم حتی در شرایط تحریم هموار بوده است. این دستاورد را می توان حاصل توانمندی ایران در رویارویی با تحریم ها و ارائه محصول باکیفیت دانست. در کنار این ها تفاوت بهای ارز خارجی و ریال ایران توانسته محرک خوبی برای شمار بالای فولادسازان ایرانی نیز باشد.
بهادر احرامیان، نایب رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور در این باره به «جهان صنعت» توضیح داد: در اعمال تحریم ها هدف، توقف صادرات نیست. تحریم، هزینه های تولید را بالا می برد و بر رقم درآمد حاصل از صادرات تاثیر می گذارد. در واقع تولید انجام شده اما گران تر و فروش هم انجام شده اما ارزا نتر. در نتیجه اگر صادرات فولاد در شرایطی غیر از این انجام می شد، می توانست ارزآوری بیشتری داشته باشد.
محمود اکبری، معاون سابق فروش و بازار فولاد مبارکه نیز تاثیر تحریم ها را در کاهش میزان تولید و در پی آن صادرات تایید کرد و توضیح داد: در حال حاضر ظرفیت تولید فولاد ایران حدود 35 میلیون تن است اما حدود 25 میلیون تن تولید می شود. این ظرفیت خالی نشان از آن دارد که می توان بیشتر تولید و صادر کرد آن هم در صنعتی که پس از نفت و انرژی، بزر گترین تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است اما در شرایط تحریم بیش از این مقدور نیست.
در همین حال کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر بازارهای بین الملل فولاد و سنگ آهن این حجم از صادرات را دستاورد توانمندی شرکت های فولادی در مقابله با تحریم ها دانسته و معتقد است: فولاد ایران از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و آنچه عرضه و تقاضا را در هر بازاری از جمله بازار این محصول جهت می دهد دو آیتم قیمت و کیفیت است. در کنار این ها فناوری تولید فولاد نیز در ایران به خوبی رشد داشته است.
وی ادامه داد: مشتریان فولاد با کیفیت ایران در سایه تحریم ها به کشورهای جنوب شرقی آسیا محدود شده آن هم در شرایطی که ریسک هایی همچون ریسک حمل دریایی و معاملات در حین تحریم فولاد ایران را تهدید می کند. در کنار این ها تحریم، هزینه حمل با کشتی را بالا می برد. مجموع این عوامل باعث می شود فولاد ایران با توجه به این موارد بین 5 تا 10 درصد کمتر از قیمت جهانی معامله شود.
جعفری طهرانی همچنین تصریح کرد: در کنار این ها نمی توان این واقعیت را هم نادیده گرفت که کشور در طول این سال ها در مقابله یا به عبارتی در دور زدن تحریم ها مهارت کسب کرده است. در نتیجه مجموع های از قیمت مناسب، کیفیت بالا و مهارت در مقابله با تحریم ها توانسته به رشد صادرات بینجامد.
این کارشناس همچنین گفت: آنچه می تواند از تحریم ها تاثیر چشمگیر بپذیرد، نه اصل صادرات و نه ارزآوری است. این حاشیه سود است که متاثر از تحریم ها کم می شود که البته در سطح تجارت بین الملل کاهشی به نظر می رسد اما ریال حاصل از آن قابل توجه است.
سیدرضا شهرستانی عضوی هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان نیز در تشریح این موضوع به رشد مصرف جهانی فولاد اشاره کرد و گفت: ایران ارزان ترین فولاد دنیا را دارد، چون ما هم از نظر انرژی و هم از نظر مواد اولیه غنی هستیم. ارزان نه به معنای به حراج گذاشته شده بلکه به این معنا که در شرایط تحریم قدرت چانه زنی ما حتی در عرضه محصول با کیفیت پایین می آید.
وی افزود: با این حال این روند رو به رشد صادرات ارزشمند است چون در داخل کشور ظرفیتی برای مصرف این حجم وجود ندارد و در صورت کاهش تولید چنین حجمی به سقوط قیمت داخلی فولاد می انجامید.
گفتنی است آمار صادرات واحدهای بزرگ فولادسازی کشور در دوره ۱۱ ماهه امسال رقم 6.5 میلیون تن را نشان می دهد که در مقایسه با دوره مشابه سال ۹۷ افزایش ۲۸ درصدی داشته است. همچنین براساس این خبر پیش بینی می شود تا پایان سال جاری صادرات فولاد ایران به رقم 10 میلیون برسد. همچنین آمار گویای آن است که شرکت های بزرگ بخش معدن و صنایع معدنی و تابعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور در ۱۱ماهه امسال 18.5 میلیون تن شمش فولادی تولید کردند. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد چهار درصدی دارد. این ارقام نشانگر آن است که یک سوم از فولاد تولید شده در 11 ماه سال جاری به بازارهای مقصد صادر شد.
گفتنی است براساس سند چشم انداز 1404 ظرفیت تولید فولاد کشور باید به 55 میلیون تن در این سال برسد. این در حالی است که در سال گذشته ظرفیت این بخش 35 میلیون تن بود.
منبع: جهان صنعت